Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları

Abstract

Dusunce tarihi boyunca alemin asli bir maddesi olup olmadigi hep merak edilmis ve bu konuda filozoflar, kelamcilar ve mutasavviflar farkli gorusler ortaya koymuslardir. Gectigimiz asirda fizik ilminde meydan gelen buyuk ilerlemeler neticesinde atomun bir enerji deposu oldugunun anlasilmasi, insanlarin dikkatini tekrar bu konuya cekmistir. Alemin asli maddesi konusu Islam itikadinin asli bir meselesi olmamakla birlikte, konu ortaya konulurken heyula, adem, vucud, atom (cuz-i la yetecezza, cevher-i ferd) gibi kavramlara yuklenen bazi manalar, Islam itikadinin konusuna giren esaslarla iliskili oldugundan bu konu itikadi bir boyut kazanmistir. Bu makalede, soz konusu kavramlara yuklenen manalari itikad acisindan sonuclarini incelenmeye calisilmistir. Farabi ve Ibn Sina, ilk varliktan (Allah’tan) diger varliklarin sudurunu aciklarken alemin meydana gelmesinde Allah’in tesirini kabul etmeyen Aristo’dan ayrilmislar. Bazi filozof ve mutasavviflarin varlik konusundaki goruslerini tenkit eden Imam-i Rabbani ise, heyulanin varligini veya yoklugunu kabul etmekten ziyade ona atfedilen mananin onemli  olduguna isaret ederek, alemin Allah’in iradesiyle ve kudretiyle sonradan yaratilmis oldugunu acik bir sekilde belirtmistir.