COVID-19 Pandemisinde Kullanılan İlaçlar, Etki Mekanizmaları ve Etkililikleri

Abstract

Aralik 2019’ da Cin’ in Wuhan kentinde ortaya cikan koronavirus ailesinden olan COVID-19 tum dunyada pandemiye yol acmistir. Bu virusun daha once SARS-CoV ve MERS-CoV olarak salgin yapmis koronavirusler ile genetik yakinligi vardir. COVID-19 hastalari, ciddi akut respiratuvar sendrom (ARDS), agir pnomoni tablosu, hematolojik bulgular, dissemine intravaskuler koagulopati (DIC) ve sepsis gibi agir tablolarin yanisira koku kaybi, bulanti, kusma, ishal gibi gastrointestinal sistem bulgulari ya da sadece cilt dokuntuleri ile de hastanelere basvurabilmektedirler. Akut donemde makrofaj aktivasyon sendromu (MAS) ve sitokin firtinasi sebebiyle agir inflamasyon tablosuna sebep olmaktadir. Tedavide, SARS-CoV ve MERS-CoV ile olusan hastalik durumlarinda kullanilan ilaclar denenmektedir. Proflaksi ve tedavide klorokin, hidroksiklorokin kullanilirken agir pnomoni durumlarinda, ilave olarak azitromisin tedaviye eklenir. Hastaligin seyrine gore favipiravir, lopinavir, ritonavir, remdesivir, ribavirin gibi tedavide kullanilan/ denenen ilaclara yardimci ilaclar olarak antisitokin-immunomodulatorler (tosilizumab, anakinra, sarilumab, bevasizumab, ekulizumab), kortikosteroidler, immunoglobilinler, interferonlar ve antiagregan-antiinflamatuvar (dipiridamol) ilaclar kullanilir. Bu hastaligin seyri sirasinda olusabilecek koagulasyonu onlemek amaciyla profilaktik olarak dusuk molekul agirlikli heparin (enoksaparin) kullanilabilir. COVID-19 semptomlari mevsimsel ve semptomatik nedenlerle influenza ile karisabilir. Influenza olmasi durumunda tedavide oseltamivir kullanilir. Normal sartlarda herhangi bir tedavisi olmayan COVID-19 icin asi ve ilac calismalari hiz kazanmistir. Ancak bu surecin en az bir yil kadar surebilecegini soylemekte yarar vardir. Hatta bu hastalikla mucadelede kok hucre calismalari da yapilmaktadir.