Diyabetli Bireylerde Sağlık Okuryazarlığı ve Akılcı İlaç Kullanımı Arasındaki İlişki

Abstract

Amac: Saglik okuryazarligi, kronik hastalik yonetiminin etkili yapilabilmesi icin oldukca onemlidir. Bu calisma, diyabetli bireylerde saglik okuryazarligi ve akilci ilac kullanimi arasindaki iliskiyi incelemek amaciyla yapilmistir. Gerec ve Yontemler: Tanimlayici ve kesitsel tipteki bu calisma, 24 Ocak - 5 Mart 2020 tarihleri arasinda Zonguldak Merkez’de bulunan Zonguldak Diyabet Dernegi’nde dahil edilme kriterlerini karsilayan ve calismaya katilmaya gonullu 220 diyabetli birey ile tamamlanmistir. Calismanin verileri, sosyo-demografik ve sagliga iliskin ozellikler formu, Turkiye Saglik Okuryazarligi Olcegi (TSYO- 32) ve Akilci Ilac Kullanimi Olcegi ile yuz yuze gorusme yontemiyle toplanmistir. Bulgular: Diyabetli bireylerin Saglik Okuryazarligi Olcegi (TSOY-32) puan ortalamasi 22,89±13,76 olarak; Akilci Ilac Kullanim Olcegi puan ortalamasi ise 31,30±8,85 olarak bulunmus ve dusuk seviyelerde oldugu belirlenmistir. Katilimcilarin sosyo-demografik ozelliklerine gore saglik okuryazarligi ve akilci ilac kullanim duzeylerinin karsilastirilmasi yapildiginda; cinsiyetine, yasina, egitim durumuna, medeni durumuna ve gelir durumuna gore saglik okuryazarligi ve akilci ilac kullanim duzeylerinin istatistiksel olarak anlamli farklilik gosterdigi belirlenmistir (p<0,001). Diyabetli bireylerin saglik ile ilgili ozelliklerine gore saglik okuryazarligi ve akilci ilac kullanim duzeylerinin karsilastirilmasi yapildiginda ise; diyabet tani suresine, baska kronik hastalik durumuna, duzenli doktor kontrolune, diyabet egitimi alma ve egitim gereksinimi durumuna, ilaclarini duzenli alma ve recete disi ilac kullanma durumuna gore istatistiksel olarak anlamli farkliliklar gosterdigi gorulmustur (p<0,001). Diyabetli bireylerde saglik okuryazarligi ile akilci ilac kullanimi duzeyleri arasindaki iliski incelendiginde ise pozitif yonlu ve yuksek duzeyde anlamli bir iliski oldugu belirlenmistir (r=0,827; p<0,001). Sonuc: Diyabetli bireylerin saglik okuryazarlik duzeyinin ve akilci ilac kullanimin yetersiz duzeyde oldugu belirlenmistir. Saglik okuryazarlik duzeyinin yeterli olmasi ile akilci ilac kullanimi ve tedavi uyumunun saglanmasinin daha kolay olacagi bilindiginden, diyabetli bireyler saglik okuryazarlik duzeylerinin gelistirilmesi konusunda desteklenmelidir.