{"title":"SHADOW ECONOMY AND ITS IMPACT ON THE ECONOMY","authors":"D.Yu. Segizbaeva","doi":"10.52081/bkaku.2021.v57.i2.065","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Бұл мақалада қазіргі кездегі көлеңкелі экономиканың әлеуметтік-мәдени себептері мен көлеңкелі экономиканың көлемін арттырып отырған жағдайлар қарастырылады. Себебі көлеңкелі экономика бірнеше онжылдықтан бері зерттеліп келе жатқанымен, оны нақты талдайтындай анық түсінік әлі қалыптасқан жоқ. Жалпы анықтама ретінде мына түсінікке жүгінуге болады: көлеңкелі экономика – мемлекеттік есепке алу мен бақылаудан тыс дамитын және өзара байланысты екі белгіге ие шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметі, атап айтқанда, тек өз мүддесі үшін бақыланбайтын кіріс алу және қосымша экономикалық пайда алу мақсатында фискалдық бақылаудан толық немесе ішінара шығарылған кіріс алу мақсатында заңсыз қызмет. Көлеңкелі экономиканың өсуіне үш топ ықпал етуде. Біріншіден, жоғары салықтар кіретін экономикалық. Екіншіден, әлеуметтік-халықтың өмір сүру деңгейінің төмендігі, жұмыссыздықтың жоғары деңгейі, жалақы төлемеу, ауызша келісім бойынша жұмыс және үшіншіден, құқықтық факторлар – бұл қолданыстағы заңнаманың жетілмегендігі, меншік құқығының қорғалмауы. Сондықтан да, мақаланың басты мақсаты – көлеңкелі экономиканың жалпы елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына әсерін және онымен күресу жолдарын қарастыру болып табылады. Кілт сөздер: көлеңкелі экономика, экономика, жалпы ішкі өнім (ЖІӨ), еңбек нарығы, көлеңкелі экономиканың үлесі.","PeriodicalId":127473,"journal":{"name":"Bulletin of Korkyt Ata Kyzylorda University","volume":"22 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Bulletin of Korkyt Ata Kyzylorda University","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.52081/bkaku.2021.v57.i2.065","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Abstract
Бұл мақалада қазіргі кездегі көлеңкелі экономиканың әлеуметтік-мәдени себептері мен көлеңкелі экономиканың көлемін арттырып отырған жағдайлар қарастырылады. Себебі көлеңкелі экономика бірнеше онжылдықтан бері зерттеліп келе жатқанымен, оны нақты талдайтындай анық түсінік әлі қалыптасқан жоқ. Жалпы анықтама ретінде мына түсінікке жүгінуге болады: көлеңкелі экономика – мемлекеттік есепке алу мен бақылаудан тыс дамитын және өзара байланысты екі белгіге ие шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметі, атап айтқанда, тек өз мүддесі үшін бақыланбайтын кіріс алу және қосымша экономикалық пайда алу мақсатында фискалдық бақылаудан толық немесе ішінара шығарылған кіріс алу мақсатында заңсыз қызмет. Көлеңкелі экономиканың өсуіне үш топ ықпал етуде. Біріншіден, жоғары салықтар кіретін экономикалық. Екіншіден, әлеуметтік-халықтың өмір сүру деңгейінің төмендігі, жұмыссыздықтың жоғары деңгейі, жалақы төлемеу, ауызша келісім бойынша жұмыс және үшіншіден, құқықтық факторлар – бұл қолданыстағы заңнаманың жетілмегендігі, меншік құқығының қорғалмауы. Сондықтан да, мақаланың басты мақсаты – көлеңкелі экономиканың жалпы елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына әсерін және онымен күресу жолдарын қарастыру болып табылады. Кілт сөздер: көлеңкелі экономика, экономика, жалпы ішкі өнім (ЖІӨ), еңбек нарығы, көлеңкелі экономиканың үлесі.