ÖĞRETİMSEL LİDERLİKLE İŞ DOYUMU ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL SERMAYENİN ARACI ROLÜ

Abstract

Gelişen ve değişen dünya düzeninde kritik bir öneme sahip olan okulun etkili bir şekilde işlevini yerine getirebilmesinde doğrudan etkiye sahip olan öğretmendir ve öğretmenin çalışmasını etkileyen en önemli etkenlerden biri iş doyumudur. Öğretmenin iş doyumunun sağlanmasında etkili olan okul lideri, öğretimsel liderlik özelliklerini taşıyan ve uygulayan okul müdürüdür. Öğretmenlerin iş doyumu ile okul müdürünün öğretimsel liderliği arasındaki ilişkiyi artıran ve güçlendiren bir unsur olarak sosyal sermaye, okulda ortak değerlerin, okul kültürünün, okulun vizyonunun ve okul başarısının oluşmasını sağlar. Bu araştırmanın amacı da öğretmen algılarına göre öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri ile görev yaptıkları okuldaki müdüre ilişkin öğretimsel liderlik algıları arasındaki ilişkide, öğretmenlerin sosyal sermaye algılarının aracılık rolünün incelemektir. Araştırmanın evrenini, 2022-2023 eğitim öğretim yılında Mersin ili Mut ilçesinde ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapmakta olan 1055 öğretmen ve örneklemini 375 öğretmen oluşturmaktadır. Bu araştırmada öğretmenlerin demografik özelliklerine ulaşmak amacıyla kişisel bilgi formu, İş Doyumu Ölçeği (İDÖ), Öğretimsel Liderlik Ölçeği (ÖLÖ) ve Sosyal Sermaye Ölçeği (SSÖ) kullanılmıştır. İş doyumu ile öğretimsel liderlik arasındaki ilişkide sosyal sermayenin aracı rolünün analizi için Mplus programı ile yapısal eşitlik modeli oluşturulmuştur. Elde edilen bulgulara göre, öğretmenlerin görev yaptıkları okuldaki sosyal sermaye algıları, iş doyumları ve öğretimsel liderlik algıları arasındaki ilişkide anlamlı bir yordayıcıdır. Öğretmenlerle, öğrencilerle, öğretim yöntem ve teknikleriyle ve öğretim sürecinin bizzat kendisiyle doğrudan ilgilenen öğretimsel lider ile katılımcı, gelişmeye açık, işbirliği halinde çalışabilen ve iş doyumu elde edebilen öğretmenler sosyal sermaye aracılığıyla bu ilişkiyi artırmaktadır. Sosyal sermaye zenginliği ile okullar büyük bir eğitim öğretim kapasitesine sahip olmakta ve öğretmenlerin işine karşı pozitif duygu ve düşünceleri artmaktadır. Öğretim sürecine rehber olan okul müdürü öğretmenlerin işine karşı duyduğu mutluluğun artmasında sosyal sermayeyi kolaylaştırıcı olarak kullanabilir. Eğitim kurumlarında, öğretmenlerin sosyal sermaye seviyelerinin geliştirilmesi için yapılacak nitelikli çalışmalar faydalı olacaktır.