A GROUP OF HEALING BOWL FOUND IN ISTANBUL TOMBS MUSEUM

Abstract

Tarih boyunca her toplum günlük yaşamın getirdiği farklı etkilerden korunmanın yollarını aramıştır. Böylece geleneksel inançlara bağlı olarak oluşturulmuş korunma şekiller ortaya çıkmıştır. Bu korunma şekilleri arasında en yaygın olanı şifa taslarıdır. Şifa tasları çeşitli hastalık ve sıkıntılardan kurtulmak için üzerine yazılan ayet, sayı ve harf vefkleri ile ikonografik anlamlar yüklenen çeşitli sembollerle bezenmiş küçük sanat eserleridir. Şifa tasları malzeme, süsleme ve nitelik gibi özellikleri itibariyle sanat tarihi kapsamı içerisinde değerlendirilmesinin yanı sıra dua, ayet, motif özellikleri göz önüne alındığında halk inancını yansıtması bakımından aynı zamanda halk bilimi disiplini içerisinde de önemli bir yer teşkil etmektedir. Şifa tasları bu açıdan bakıldığında bize sadece madeni eserler hakkında maddi ve somut bilgiler sunmaktan ziyade birçok kültürel, geleneksel özellikler barındırması ve insanların inanç sistemi ile bir geleneği anlatan özellikler sergilemesi yönünden de bir hayli ilginç ve farklı bir eser grubu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, İstanbul Türbeler Müzesi’nde bulunan bir grup şifa tası sanat tarihi disiplini çerçevesinde incelenmiştir. Maden sanatı içerisinde önemli bir yere sahip olan bu kapların üzerindeki dualar okunarak taslardaki ayetler ve süslemeler değerlendirilmeye çalışılmıştır. Ağırlıklı olarak pirinç madeninden döküm tekniği ile üretilen şifa taslarının özellikle Türk İslam sanatı içerisindeki yeri üzerinde durulmuştur.