BULGARİSTAN TÜRKLERİ’NİN DUAYENİ OSMAN KILIÇ VE EN ÖNEMLİ ESERİ

Abstract

Osman Kılıç’ın (1920-2021) Kader Kurbanı adlı eseri (1989), Bulgaristan Türklerinin ilk hatıratı değildir ancak o güne kadar kaleme alınmış en kapsamlısıdır. Kitap, bilinen klasik hatıra türünden farklıdır. Osman Kılıç’ın eseri, kendi yaşadıklarını ortaya koymakla sınırlı değildir. Bulgaristan’da yaşayan Türklerin yaklaşıl 100 yıllık tarihini, kültürünü, yaşayış tarzını ve azınlık olarak varlığını sürdürdüğü ülkede uğratıldığı ayrımcılık ve baskılarını dile getirmektedir. Yazar, ailesinin acıklı öyküsünün temelinde Türk toplumunun dramatik geçmişini geniş biçimde ele almaktadır. Kendi yaşam hikâyesini, totaliter rejimi ortamında hayatta kalma mücadelesi veren Türk aydın ve önderlerinin hikâyesinin yansıması olarak sunmaktadır. Anlatının merkezinde güçlükle de olsa gelenek göreneklerini, dinini, dilini muhafaza etmeye çalışan Türk toplumunun dramatik geçmişi yerleştirilmiştir. Şumnu ve çevresinde yaşayan Türklerin gelenek ve göreneklerini bu kadar ayrıntılı ve güzel üslupla anlatan başka bir kitap yoktur. Yazar, Türklerin eğitim kurumlarının sorunlarını ele alırken Bulgaristan’ın bu azınlığa karşı yürüttüğü resmi eğitim politikasına da bir öğretmen ve hoca olarak geniş yer vermektedir. Rus Ordusunun yardımıyla Bulgaristan’da 9 Eylül 1944’te gerçekleşen askeri darbe üzerinde özellikle durmaktadır. Türklerin hayatını darbe öncesi ve darbe sonrası şeklinde ikiye ayırarak kıyaslama yapmamızı sağlamaktadır. Komünist Bulgaristan’da halka yapılan baskılar, yazarın üzerinde durduğu çok önemli bir konudur. Birçok Bulgar ve Türkün olduğu gibi kendisinin de mağdur olduğu totaliter sisteminin hukuksuzluğuna, baskılarına geniş yer vermektedir. Osman Kılıç, hapishane şartlarını da anlatmış, ancak en geniş yer Belene Çalışma Kampına ayırmıştır. 100 üzerinde sayfa kapsayan kampla ilgili hatıra ve yorumları, bu konuda Bulgaristan’da da dahil olmak üzere o güne kadar yayınlanmış ilk ayrıntılı kaynak niteliğindedir. Kitap 2020’de Bulgaristan’da basılmış ve büyük ilgi görmüştür. Makalede Osman Kılıç’ın Kader Kurbanı’nda ortaya koyduğu Bulgaristan Türkleriyle ilgili bazı tarihi gerçekler, belgeler ve başka kaynaklar temelinde ele alınmaktadır.