Historia jednego ikonostasu

Abstract

Inspiracją do napisania niniejszego artykułu była ikona św. Bazylego Wielkiego namalowana w 1757 r., która pierwotnie pochodziła z cerkwi w Małkowie (powiat hrubieszowski), a obecnie przechowywana jest w Muzeum Lubelskim (S/Mal/555/ML). Badania nad jego pochodzeniem i historią doprowadziły do kwerendy w Archiwum Państwowym w Lublinie. Choć zachowane archiwalia nie ujawniają wiele na temat samej ikony, to zawierają interesującą korespondencję dotyczącą wykonania ikonostasu do cerkwi w Małkowie, która rzuca światło na procedury poprzedzające zamawianie i tworzenie ikonostasów, obowiązujące w guberni lubelskiej w XIX wieku. Zachowane listy ukazują różnorodność osób zaangażowanych w powstanie pojedynczego ikonostasu - przedstawicieli lokalnej administracji, członków komisji państwowych, budowniczych, rzemieślników malarzy i mecenasów - a także problemy, z jakimi się borykali (np. niepewność co do dokładnego zastosowania ogólnopolskich wytycznych projektowych w konkretnej i raczej niewielkiej cerkwi czy dylematy finansowe) oraz metody, jakimi je rozwiązywali. Ponadto korespondencja ta jest cennym źródłem informacji na temat kosztów prac i materiałów użytych do wyposażenia cerkwi w ikonostas. Dlatego też głównym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie historii powstania małkowskich ikonostasów oraz ukazanie choć części różnorodności danych przechowywanych w Archiwum. Wreszcie artykuł ma być zachętą do zwrócenia uwagi badaczy i zwiedzających na zbiory ikon przechowywane w Muzeum Lubelskim.