Krytyka lat 90. – sztuka krytyczna

Abstract

Lata 90. XX wieku to w sztuce polskiej burzliwy czas zmian, przewartościowań i konstytuowania się nowych tendencji, z których najsilniej zarysowaną okazał się skandalizujący nurt sztuki krytycznej. To właśnie on rozsławił polską twórczość na zagranicznych forach sztuki, takich jak choćby słynne weneckie Biennale, to wobec niego w ciągu kolejnych dwudziestu lat pozycjonowano inne zjawiska na polskiej scenie artystycznej. Programowo prowokujące prace artystów związanych z tym nurtem, takich jak Artur Żmijewski, Katarzyna Górna czy Zbigniew Libera, były odległe od dotychczas obowiązujących w polskiej sztuce norm formalnych i estetycznych, wykraczały dalece także poza sferę sztuki, dotykając problemów społecznych, co wywoływało niejednokrotnie zgorszenie wśród odbiorców i konsternację wśród krytyków. Burzliwe debaty toczące się wokół sztuki krytycznej to jedyny dyskurs współczesnej polskiej krytyki artystycznej wykraczający poza łamy periodyków kulturalnych – zmuszający do rewizji starych, estetycznych przyzwyczajeń, zadawania wciąż od nowa pytań o miejsce, rolę i granice sztuki w zmieniającej się rzeczywistości oraz nieustannego podejmowania prób stworzenia jej nowej definicji. Dzięki polemikom toczonym wokół dzieł, takich jak Piramida zwierząt czy Pasja, dokonał się swoisty przewrót także w samej krytyce artystycznej – zmieniła się jej forma, język, priorytety i cele.