Ernest Edmondson Ramsaur, The Bektashi Dervishes and The Young Turks

Abstract

Bu makale Bektaşilerin, farmasonlara benzer bir örgütlenme ile II. Abdülhamid karşıtı 1908 Jön Türk Devrimi’nin hazırlanmasında önemli bir rol oynadıklarını ileri sürmektedir. Bektaşiler Türk diline ve kültürüne bağlılıkları nedeniyle Melamilerle beraber Balkanlarda ve Anadolu’da yenilikçi hareketlerin öncüsü olmuştur. Bu hareket ilmî, felsefî ve edebî alanda milli bir düşünce üretmeye çalışmış ve bu alanlarda Fars ve Arap etkisini azaltma amacı taşımıştır. Jön Türkler özellikle Bektaşi tekkelerini toplanma alanları ve propaganda merkezleri olarak kullanmıştır. Bektaşiler ile II. Abdülhamid arasında aleni bir düşmanlık olmasa da Yeniçerilerin geçmişte yaptığı gibi Bektaşilerin de bu dönemde yenilikçi bir konum benimsedikleri ve otorite karşıtı girişimleri destekledikleri görülmektedir. Çalışmada dönemin tanıklarından elde edilen bilgilerin yanı sıra Birge, Davey gibi araştırmacıların eserlerinden faydalanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bektaşilik, Jön Türkler, Yenilik, 1908 Jön Türk Devrimi, Farmasonlar.