İlköğretim Öğretim Programlarındaki Çevre Eğitiminin Çevre Etiği Felsefesine Göre Analizi

Abstract

Yaşadığımız yüzyılda çevre sorunları hızlı bir şekilde artış göstermektedir. Çevreyi anlamak, geliştirmek ve karşılaşılan sorunları çözümlemek için bilim ve teknoloji ön planda tutulsa da felsefe, etik ve eğitimde önemli bir etkiye sahiptir. Çevreyi daha iyi anlamak için gerekli olan felsefe ve etik kavramları çerçevesinde çevre etiği felsefesi adı altında çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Eğitimde ise öğretim programları çerçevesinde çevre eğitimi kazanımları oluşturulmuştur. Mevcut çalışma ise, ilköğretim bünyesindeki dersler içerisinde yer alan “Çevre Eğitimi ve İklim Değişikliği Dersi ile Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarındaki” çevre eğitimine yönelik amaç ve kazanımların çevre etiği felsefesine göre analizi amaçlanarak yapılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmada öncelikli olarak Milli Eğitim Bakanlığınca yayınlanan “2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı (4, 5, 6 ve 7. sınıflar)” ve “2018 Çevre Eğitimi ve İklim Değişikliği Dersi Öğretim Programı (6, 7 ve 8. sınıflar)” incelenmiş ve sonraki süreçte ise çevre etiğine dair kaynaklar incelenmiş ve çevre etiği yaklaşımlarının özellikleri tespit edilmiştir. Araştırma nitel veri analizlerinden biri olan betimsel analize tabi tutulmuştur. Çalışmada öncelikli olarak, belirtilen öğretim programlarındaki çevre ile ilgili amaçlar, öğrenme alanları ve kazanımlar belirlenmiştir. Ayrıca programların kazanımları ve çevreyle ilgili kazanım sayıları (niceliksel) olarak oluşturulmuştur. Sonraki süreçte ise çevre etiği felsefesine dair kaynaklar incelenmiş ve çevre etiği yaklaşımlarının özellikleri tespit edilmiştir. Çevre etiği yaklaşımlarına yönelik elde edilen veriler analize tabi tutulmuş ve bu verilere göre tema kodları oluşturulmuştur. Sürecin sonunda ise çevreyle ilgili amaçların ve kazanımların ilişkili olduğu çevre etiği yaklaşımları tematik (niteliksel) olarak değerlendirilmiştir. ÇEİDD öğretim programında ve SBD öğretim programında yer alan amaçlara ve kazanımlara yönelik yapılan analizler sonucunda; daha çok insan merkezli etiğin ön planda olduğu, çevre merkezli etiğin ikinci sırada yer alırken, canlı merkezli etiğin düşük oranda yer aldığı ve yeni toplumsal etiğin ise hiçbir şekilde yer almadığı tespit edilmiştir. Bu doğrultuda, öğretim programlarındaki çevre eğitimine yönelik amaçların ve kazanımların çevre etiği felsefesinde yer alan düşünceleri dikkate alarak hazırlanması gerektiği önerilmiştir.