Parasolnik z Sopotu – (niedoceniony) performer uliczny

Abstract

Artykuł jest poświęcony performerowi ulicznemu Czesławowi Bulczyńskiemu (1912–1992), zwanemu Parasolnikiem z Sopotu. Na podstawie skąpych danych biograficznych, biograficznej legendy, relacji prasowych, dokumentacji wizualnej, mediów społecznościowych oraz wspomnień mieszkańców Sopotu autor ukazuje Parasolnika jako queerującego swój wizerunek, wyemancypowanego prekursora perfomansu pasażowego i radykalnego artystę ciała, który funkcjonował w sposób całkowicie niezależny, poza mainstremowymi i alternatywnymi obiegami sztuki. Niepowtarzalny charakter performatywnej aktywności Parasolnika uwypukla zestawienie jego stylu z działaniami innych freaków o artystycznych ambicjach – Krzysztofa Niemczyka z Krakowa, Tomasza Machcińskiego z Kalisza i Ryszarda Kisiela z Gdańska – a także z twórczością profesjonalnego artysty kabaretowego i pisarza Jerzego Afanasjewa. Cross-dressingowe, celowo ambiwalentne i wywrotowe akcje Parasolnika autor interpretuje jako wybiegające obyczajowo poza swój czas eksperymentalne ćwiczenia wolności realizowane w opresyjnej przestrzeni publicznej PRL-u i pracę socjopoznawczą. Wieloletnie zaskakujące przechodniów działania uliczne Parasolnika w Sopocie zostały ujęte jako minimalistyczne performanse interakcyjne i prowokacje inkluzywne, dzięki którym Bulczyński stwarzał afirmatywną atmosferę otwartości na wszelkie rodzaje odmienności.