Okul Dışı Öğrenme Ortamlarındaki Değerler Eğitiminin Okul Öncesi Eğitimde Uygulanması Açısından Değerlendirilmesi: Sistematik Literatür Taraması

Abstract

Değerler eğitimi aileden başlayıp, okulda devam ederek çevreyle iş birliğinde olduğu için sadece sınıf içi süreçleri ile sınırlı olmayacak kadar önemlidir. Değerler eğitimi, kişilik gelişiminde önemli bir yeri olan erken çocukluk döneminden başlanılarak okul öncesi dönemde farklı yöntem ve tekniklerle okul dışı süreçlere taşınabilir. Okul öncesi dönemde yapılan araştırmalarda değerler eğitimi okul dışı öğrenme ortamlarına doğrudan yer verilmezken, okul dışı öğrenme merkezlerinde uygulanan etkinlikler sonucu değer kazanımı gerçekleşmektedir. Farklı yaş grubuyla yapılan çalışmalarda ise doğrudan okul dışında değerler eğitimine yer verilmektedir. Bu çalışma okul dışı öğrenme ortamları ve değerler eğitimi ile ilişkili olan çalışmaları sistematik literatür taraması ile analiz ederek; (1) okul dışı öğrenme ortamları ve okul öncesinde değerler eğitimi içeren araştırmaların yöntemsel özelliklerinin (2) araştırmalarda kullanılan okul dışı ortam ve ele alınan değerlerin incelenmesi (3) okul öncesinde değerler eğitimi kapsamında ele alınan etkinlik türleri ve hangi değerlere yer verildiğinin incelenmesini amaçlamaktadır. Sistematik literatür taraması dahilinde YÖK Tez, TRDizin, Google Scholar ve DergiPark veri tabanları taranarak 28 araştırma irdelenmiştir. Verilerin analizinde Maxqda 2022 programı kullanılmıştır. Araştırmaların 17’si nitel yöntemle tasarlanmış; katılımcı grubu olarak öğrencilerle çalışılmış olup sınıf içinde ve dışında yer alan değer türleri birbirine benzer olarak bulunmuştur. Okul dışında ele alınan değerler on kök değer yanında kültürel ve tarihi mirasa duyarlılık, barış, çevreye farkındalık, hoşgörü, bilimsellik, estetik gibi değerlere yer verilmiştir. Okul öncesinde ele alınan değerler saygı, sorumluluk, sevginin yanında cesaret değeri de bulunurken etkinlikler sınıf içi ortamla sınırlı kalmıştır. Değerlere yer verme durumu açısından okul dışında yapılan çalışmalarda ve okul öncesi eğitim ile ilgili yapılan çalışmalarda benzer değerler bulunurken yöntem ve teknikler açısından da sınıf içinde uygulanan eğitsel oyun, drama, gözlem gibi tekniklerin okul dışında da kullanıldığı görülmüştür.