Hicri İlk İki Asırdaki Müfessirlerin Hz. Peygamber’e Mahsus Ayetlerdeki Usulü

Abstract

Kur’an-ı Kerim ayetlerinin nüzulünde vahyin tamamının ilk muhatap ve mükellefi Hz. Peygamber’dir (sav). Vahiy lafızlarının zahirinde açıkça görülen unsurlar dikkate alındığında Hz. Peygamber’e mahsus ifadelerde mükellefiyet açısından diğer insanların durumu ve bu ayetlerin hükmen işlevselliği İslami İlimler literatüründe tartışılan bir konudur. Bu araştırmada nüzul döneminde Hz. Peygamber’le birlikte Kur’an’ın muhatapları olan sahabe ve nüzul sonrası ilk iki asır müfessirleri tarafından, lafzında doğrudan Hz. Peygamber’e mahsus bir ifade ya da hadiseyi konu edinen ayetlerin nasıl anlaşıldığını tespit etmek amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda ele alınacak konular, örnek ayetlerle sınırlandırılmıştır. Bu makalede Tabakâtü’l-Müfessirîn’e yer veren eserlerden tespit edilen ya da kendisinden tefsir rivayeti aktarılan ravilerin tamamına müfessir kimliğiyle yer verilmiştir. Araştırmamızda, hicri ilk iki asırda ilgili ayet hususunda ulaşılabilen görüşler, müstakil olarak telif edilen ve günümüzde erişilebilen tefsir eserlerinden, yalnızca ilk ulaşılan eser referans gösterilerek nakledilmiştir. İncelemenin hicri ilk iki asırla sınırlandırılmasının bir sonucu olarak, müfessirlerin görüşleri tefsir-tevil ayrımı konu edilmeksizin ele alınmıştır. Sonuç olarak elde edilen veriler çerçevesinde bir tefsir ya da tevil usulünden bahsedilip bahsedilemeyeceği tartışılmıştır.