İkiz Açık Hipotezi ve Ters Nedensellik: Türkiye Ekonomisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma

Abstract

Ikiz acik hipotezi, cari acik ve butce aciklarinin birlikte hareket ettigini ileri suren bir hipotezdir. Bu hipoteze gore iki degisken arasindaki iliskinin varligi farkli sekillerde ele alinmaktadir. Geleneksel Keynesyen Gorus, butce acigindan cari aciga dogru bir nedensellik oldugunu savunurken, Ricardocu Denklik Hipotezi iki degisken arasinda herhangi bir iliskinin olmadigini iddia etmektedir. Lawrence H. Summers tarafindan adlandirilmis olan Cari Islemler Hedeflemesi gorusu ise, Keynesyen teorinin aksine cari aciktan butce acigina dogru bir nedensellik oldugu yonundedir. 1980’li yillarda yasanan serbestlesme sonucunda hem gelismis hem de gelismekte olan ulkeleri etkileyen ikiz acik, gunumuzde ulkelerin sorunu olmaya devam etmektedir. Bu calismada, Turkiye’nin cari acik ve butce acigi degiskenleri arasinda herhangi bir etkilesimin olup olmadigi arastirilmistir. Bu etkilesimin yonunun ve derecesinin belirlenmesi icin 2009:1Q ve 2020:2Q donemleri arasinda ‘ikiz acik hipotezi cercevesinde ters nedensellik’ kavraminin varligi ile ilgili bir sonuc elde edilmeye calisilmistir. Zaman serileri olarak derlenen butce acigi ve cari acik verileri icin esbutunlesme analizi ve Otoregresif Dagitilmis Gecikme modeli yaklasimina dayali sinir testi uygulanmistir. Ardindan Hata Duzeltme Modeli kapsaminda nedenselligin yonu belirlenmistir. Yapilan analizler sonucunda iki degisken arasindaki iliskinin yonunun uzun donemde negatif, kisa donemde pozitif oldugu tespit edilmistir. Bu sonuclara gore, Cari Islemler Hedeflemesi gorusu kisa donem bulgulari ile desteklenirken, Keynesyen gorus reddedilmektedir.