Alltid fleire normer

Abstract

Innleiing I løpet av dei siste tiåra har det i humaniora og samfunnsvitskapane skjedd ei viss perspektivforskyving: frå dei store og komplekse systemkategoriane i retning dei fragmenterte subkategoriane, og frå fokus på kollektive handlingsmønster til fokus på individet og individuelle rolleval. Denne perspektivforskyvinga kan vi og sjå att i talemålsgranskinga med framveksten av m.a. nettverksanalysar, diskursanalysar og konversasjonsanalysar. Der er komen ei sterkare fokusering på individnivået og på mangfaldet av varietetar, likeins på dei ulike rammefaktorane for språkval (som nettverk, kontekst og typeog rolleforventingar, jf. Hudson 1996: 228f). Biletet av talemålssituasjonen og talemålsutviklinga er dermed vorte meir fragmentert, og har gjort det vanskelegare å halde oppe myten om den einskaplege dialekten, den einskaplege sosiolekten og det einskaplege standardspråket. Fragmentering og individualisering er merkelappar på meir djupareliggjande tendensar ved utviklinga i urbane, vestlege samfunn kring tusenårsskiftet. Tanken er at individet i større grad er fristilt frå gamle tradisjonar og gamle kollektive band som nasjonen, den sosiale klassen, bygda, familien, grannelaget etc. Den geografiske og sosiale mobiliteten fører til meir individuelle