Integracyjna rola badań krajobrazowych w geografii. Od idei naukowej do wdrożeń społeczno-gospodarczych

Krajobraz jest przestrzennym odwzorowaniem procesów naturalnych zachodzących w środowisku przyrodniczym oraz dziejowej działalności człowieka. Z uwagi na strefowość, pasowość i astrefowość zjawisk przyrodniczych na Ziemi, a także różny stopień zagospodarowania przez człowieka krajobrazy występują w wielu zróżnicowanych przestrzennie zgrupowaniach lub kompleksach (np. typach, podtypach, klasach, rodzajach, gatunkach – w zależności od przyjętej naukowo klasyfikacji). Przybierają też postać lokalnych lub regionalnych indywiduów. Każdy krajobraz cechuje się określoną strukturą, funkcjami, fizjonomią oraz wartością ocenianą przez pryzmat wielu kryteriów. W sposób szczególny odwzorowuje właściwości środowiska przyrodniczego, ale i atrybuty stylistyczne epoki oraz cechy społeczeństwa, które go kształtuje. Jest także uznawany za wizerunek przestrzeni, specyficzny rodzaj zintegrowanego dziedzictwa, a jego najcenniejsze reprezentacje można rozumieć jako ponadczasowe dobro, godne ochrony i zrównoważonego gospodarowania. W takim zakresie krajobrazy są przedmiotem szczegółowych badań geografii, ekologii, architektury, urbanistyki i nauk społecznych. W artykule zaprezentowano aktualne problemy badawcze w nauce o krajobrazie z pozycji geografii oraz wybrane kierunki wdrożeń. Wskazano na duże znaczenie edukacyjne geografii kraj­obrazu i ukazano krajobraz w systemie społecznej odpowiedzialności nauki. Podkreślono integrującą rolę badań krajobrazowych zarówno w wymiarze międzydziedzinowym, jak i teoretyczno-aplikacyjnym.