Na pograniczu pamięci współczesnych – (nie)pamięć o przeszłości słowackich Węgrów w słowackiej literaturze XXI wieku

At the peripheries of memory: (Non-)memory about the past of Slovak Hungarians in twenty-first-century Slovak literatureThe aim of this article is to analyse the portrayal of Hungarians in the context of the Second World War in twenty-first-century Slovak literature on the example of the novels Stalo sa prveho septembra (alebo inokedy) (It happened on the first of September (or whenever)) by Pavol Rankov (2008) and Nedeľne šachy s Tisom (Sunday chess with Tiso) by Silvester Lavrík (2016). The article argues that the two novels demonstrate two types of forgetting described by Paul Connerton: “repressive erasure” and “forgetting that is constitutive in the formation of a new identity”. I analyse how these types of forgetting functioned in Slovak society, and conclude that the question of the Hungarian minority is becoming less of a taboo in contemporary Slovak literature, even if it still remains at the peripheries of Slovak memory about the Second World War. Na pograniczu pamięci współczesnych – (nie)pamięć o przeszłości słowackich Węgrów w słowackiej literaturze XXI wiekuCelem niniejszego artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, jakie miejsce zajmuje pamięć o Węgrach w kontekście II wojny światowej w słowackiej literaturze XXI wieku na przykładzie powieści Stalo sa prveho septembra (alebo inokedy) Pavla Rankova (2008) oraz Nedeľne šachy s Tisom Silvestra Lavríka (2016). W wybranych przeze mnie powieściach można zaobserwować dwa typy zapomnienia wyróżnione przez Paula Connertona: „represyjne wymazywanie z pamięci” oraz „zapomnienie konstruktywne dla tworzenia nowej tożsamości”. Tym samym w tekstach widoczne są dwa główne sposoby zapomnienia o wydarzeniach II wojny światowej, które istniały w słowackim społeczeństwie. Wynikiem analizy jest stwierdzenie, że kwestia mniejszości węgierskiej we współczesnej literaturze słowackiej przestaje być kwestią tabu, chociaż nadal znajduje się na pograniczach słowackiej pamięci dotyczącej II wojny światowej.