{"title":"科学史在Marian Smoluchowski的科学、教学和哲学活动中的作用","authors":"Polak Paweł","doi":"10.4467/2543702xshs.19.003.11009","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Marian Smoluchowski (1872–1917) był wybitnym polskim fizykiem, znanym m.in. jako pionier fizyki statystycznej. Jego krótka praca o historii fizyki w Polsce stanowi pionierskie opracowanie tego zagadnienia, była cytowana wiele razy, tworząc punkt wyjścia do dalszych badań nad historią fizyki w Polsce. Należy jednakże podkreślić, że nigdy nie poddano systematycznej analizie zagadnienia roli historii nauki w działalności naukowej Smoluchowskiego. W niniejszej pracy skupiono się na trzech obszarach działalności związanych z historią nauki: badawczym, dydaktycznym i filozoficznym. Wskazano, że doniosłość historii nauki dla Smoluchowskiego brała się z jej kulturowego znaczenia. Historia nauki odegrała ważną rolę w procesie krystalizacji koncepcji filozoficznych wybitnego fizyka, a także w dydaktyce fizyki, ukazując wewnętrzną dynamikę rozwoju nauki i inspirując do nowych odkryć. To ostatnie zagadnienie jest ściśle związane ze specyficznym podejściem metodologicznym Smoluchowskiego do fizyki, nazwanym przez niego „romantyzmem nauki”. W artykule wskazano nie tylko, że Smoluchowski jest pionierem historii fizyki w Polsce, ale też że przygotował podstawy dla przyszłego rozwoju tej dyscypliny.\n\n \n\nThe role of the history of science in Marian Smoluchowski’s scientific, didactic and philosophical activities\n\nAbstract\n\nMarian Smoluchowski (1872–1917) was an outstanding Polish physicist, known e.g. as a pioneer of statistical physics. His short paper about history of physics in Poland represents the initial study in this field. It was cited many times, creating the starting point for the historiography of physics in Poland. However, the role of history of science played in Smoluchowski’s activities was never systematically analyzed before. This article concentrates on three main domains of Smoluchowski’s activities involved with history of science: scientific, didactic and philosophical. It reveals that for Smoluchowski the importance of history of science was determined by its cultural impact. History of science played the important role in crystallization of his philosophical concepts, as well as in didactics revealing the internal dynamics of science and inspiring to new discoveries. The last issue is tied with specific methodological approach to physics called by Smoluchowski ‘romanticism of science’. This paper shows that Smoluchowski was not only a pioneer of history of physics in Poland, but also prepared some foundations for future development of this field of research.\n\nSłowa kluczowe: Marian Smoluchowski, historia fizyki, filozofia w nauce, historia nauki w dydaktyce fizyki, historia nauki a kultura / Marian Smoluchowski, history of physics, philosophy in science, history of science and didactics of physics, history of science and culture","PeriodicalId":36875,"journal":{"name":"Studia Historiae Scientiarum","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2019-11-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":"{\"title\":\"Rola historii nauki w działalności naukowej, dydaktycznej i filozoficznej Mariana Smoluchowskiego\",\"authors\":\"Polak Paweł\",\"doi\":\"10.4467/2543702xshs.19.003.11009\",\"DOIUrl\":null,\"url\":null,\"abstract\":\"Marian Smoluchowski (1872–1917) był wybitnym polskim fizykiem, znanym m.in. jako pionier fizyki statystycznej. Jego krótka praca o historii fizyki w Polsce stanowi pionierskie opracowanie tego zagadnienia, była cytowana wiele razy, tworząc punkt wyjścia do dalszych badań nad historią fizyki w Polsce. Należy jednakże podkreślić, że nigdy nie poddano systematycznej analizie zagadnienia roli historii nauki w działalności naukowej Smoluchowskiego. W niniejszej pracy skupiono się na trzech obszarach działalności związanych z historią nauki: badawczym, dydaktycznym i filozoficznym. Wskazano, że doniosłość historii nauki dla Smoluchowskiego brała się z jej kulturowego znaczenia. Historia nauki odegrała ważną rolę w procesie krystalizacji koncepcji filozoficznych wybitnego fizyka, a także w dydaktyce fizyki, ukazując wewnętrzną dynamikę rozwoju nauki i inspirując do nowych odkryć. To ostatnie zagadnienie jest ściśle związane ze specyficznym podejściem metodologicznym Smoluchowskiego do fizyki, nazwanym przez niego „romantyzmem nauki”. W artykule wskazano nie tylko, że Smoluchowski jest pionierem historii fizyki w Polsce, ale też że przygotował podstawy dla przyszłego rozwoju tej dyscypliny.\\n\\n \\n\\nThe role of the history of science in Marian Smoluchowski’s scientific, didactic and philosophical activities\\n\\nAbstract\\n\\nMarian Smoluchowski (1872–1917) was an outstanding Polish physicist, known e.g. as a pioneer of statistical physics. His short paper about history of physics in Poland represents the initial study in this field. It was cited many times, creating the starting point for the historiography of physics in Poland. However, the role of history of science played in Smoluchowski’s activities was never systematically analyzed before. This article concentrates on three main domains of Smoluchowski’s activities involved with history of science: scientific, didactic and philosophical. It reveals that for Smoluchowski the importance of history of science was determined by its cultural impact. History of science played the important role in crystallization of his philosophical concepts, as well as in didactics revealing the internal dynamics of science and inspiring to new discoveries. The last issue is tied with specific methodological approach to physics called by Smoluchowski ‘romanticism of science’. This paper shows that Smoluchowski was not only a pioneer of history of physics in Poland, but also prepared some foundations for future development of this field of research.\\n\\nSłowa kluczowe: Marian Smoluchowski, historia fizyki, filozofia w nauce, historia nauki w dydaktyce fizyki, historia nauki a kultura / Marian Smoluchowski, history of physics, philosophy in science, history of science and didactics of physics, history of science and culture\",\"PeriodicalId\":36875,\"journal\":{\"name\":\"Studia Historiae Scientiarum\",\"volume\":null,\"pages\":null},\"PeriodicalIF\":0.0000,\"publicationDate\":\"2019-11-15\",\"publicationTypes\":\"Journal Article\",\"fieldsOfStudy\":null,\"isOpenAccess\":false,\"openAccessPdf\":\"\",\"citationCount\":\"0\",\"resultStr\":null,\"platform\":\"Semanticscholar\",\"paperid\":null,\"PeriodicalName\":\"Studia Historiae Scientiarum\",\"FirstCategoryId\":\"1085\",\"ListUrlMain\":\"https://doi.org/10.4467/2543702xshs.19.003.11009\",\"RegionNum\":0,\"RegionCategory\":null,\"ArticlePicture\":[],\"TitleCN\":null,\"AbstractTextCN\":null,\"PMCID\":null,\"EPubDate\":\"\",\"PubModel\":\"\",\"JCR\":\"Q1\",\"JCRName\":\"Arts and Humanities\",\"Score\":null,\"Total\":0}","platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Studia Historiae Scientiarum","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.4467/2543702xshs.19.003.11009","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"Q1","JCRName":"Arts and Humanities","Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
摘要
Marian Smoluchowski(1872–1917)是一位杰出的波兰物理学家,被誉为统计物理学的先驱。他关于波兰物理学史的短篇著作是对这一问题的开拓性阐述,被多次引用,为进一步研究波兰物理学史创造了起点。然而,应该强调的是,科学史在斯莫卢乔夫斯基科学活动中的作用从未得到系统分析。本文主要关注与科学史相关的三个活动领域:研究、教学和哲学。指出科学史对斯莫卢乔夫斯基的意义来源于其文化意义。科学史在这位杰出物理学家哲学概念的结晶以及物理学的教学方法中发挥了重要作用,展示了科学发展的内在动力,并激发了新的发现。后一个问题与斯莫卢乔夫斯基对物理学的具体方法论方法密切相关,他称之为“科学的浪漫主义”。文章指出斯莫卢乔夫斯基是波兰物理学史上的开拓者,也为该学科的未来发展奠定了基础。科学史在Marian Smoluchowski的科学、教学和哲学活动中的作用摘要Marian Smoluchowski(1872–1917)是一位杰出的波兰物理学家,被称为统计物理学的先驱。他关于波兰物理学史的短文代表了这一领域的初步研究。它被多次引用,开创了波兰物理学史学的起点。然而,科学史在斯莫卢乔夫斯基活动中所起的作用以前从未得到系统的分析。本文着重论述了斯莫卢乔夫斯基从事科学史活动的三个主要领域:科学领域、教育领域和哲学领域。这表明,对斯莫卢乔夫斯基来说,科学史的重要性是由其文化影响决定的。科学史在其哲学思想的结晶、揭示科学内在动力和启发新发现的教学方法中发挥了重要作用。最后一期与斯莫卢乔夫斯基称之为“科学浪漫主义”的物理学的具体方法论方法有关。斯莫卢乔夫斯基不仅是波兰物理学史上的开拓者,而且为该领域的未来发展奠定了基础。关键词:Marian Smoluchowski,物理学史,科学哲学,科学史和物理学教学法,科学与文化史
Rola historii nauki w działalności naukowej, dydaktycznej i filozoficznej Mariana Smoluchowskiego
Marian Smoluchowski (1872–1917) był wybitnym polskim fizykiem, znanym m.in. jako pionier fizyki statystycznej. Jego krótka praca o historii fizyki w Polsce stanowi pionierskie opracowanie tego zagadnienia, była cytowana wiele razy, tworząc punkt wyjścia do dalszych badań nad historią fizyki w Polsce. Należy jednakże podkreślić, że nigdy nie poddano systematycznej analizie zagadnienia roli historii nauki w działalności naukowej Smoluchowskiego. W niniejszej pracy skupiono się na trzech obszarach działalności związanych z historią nauki: badawczym, dydaktycznym i filozoficznym. Wskazano, że doniosłość historii nauki dla Smoluchowskiego brała się z jej kulturowego znaczenia. Historia nauki odegrała ważną rolę w procesie krystalizacji koncepcji filozoficznych wybitnego fizyka, a także w dydaktyce fizyki, ukazując wewnętrzną dynamikę rozwoju nauki i inspirując do nowych odkryć. To ostatnie zagadnienie jest ściśle związane ze specyficznym podejściem metodologicznym Smoluchowskiego do fizyki, nazwanym przez niego „romantyzmem nauki”. W artykule wskazano nie tylko, że Smoluchowski jest pionierem historii fizyki w Polsce, ale też że przygotował podstawy dla przyszłego rozwoju tej dyscypliny.
The role of the history of science in Marian Smoluchowski’s scientific, didactic and philosophical activities
Abstract
Marian Smoluchowski (1872–1917) was an outstanding Polish physicist, known e.g. as a pioneer of statistical physics. His short paper about history of physics in Poland represents the initial study in this field. It was cited many times, creating the starting point for the historiography of physics in Poland. However, the role of history of science played in Smoluchowski’s activities was never systematically analyzed before. This article concentrates on three main domains of Smoluchowski’s activities involved with history of science: scientific, didactic and philosophical. It reveals that for Smoluchowski the importance of history of science was determined by its cultural impact. History of science played the important role in crystallization of his philosophical concepts, as well as in didactics revealing the internal dynamics of science and inspiring to new discoveries. The last issue is tied with specific methodological approach to physics called by Smoluchowski ‘romanticism of science’. This paper shows that Smoluchowski was not only a pioneer of history of physics in Poland, but also prepared some foundations for future development of this field of research.
Słowa kluczowe: Marian Smoluchowski, historia fizyki, filozofia w nauce, historia nauki w dydaktyce fizyki, historia nauki a kultura / Marian Smoluchowski, history of physics, philosophy in science, history of science and didactics of physics, history of science and culture