Jak wykorzystać wstręt? O roszadach z polskością i potrzebie samorealizacji w twórczości Michała Witkowskiego słów kilka

Abstract

W swoim artykule wyjaśniam, jaką rolę odgrywa wstręt oraz wywołujące go obiekty w twórczości Michała Witkowskiego. Argumentuję, że celem prozaika jest nie tyle szokowanie odbiorcy obrzydliwymi obrazami, ile raczej skłonienie go do intelektualnych poszukiwań nastawionych zarówno na poznanie własnych afektów, jak i konfrontację z innością. Sięgając do koncepcji innowacyjnego poznania Ryszarda Nycza, proponuję widzieć w tekstach Witkowskiego kognitywny przyrząd sprawczy. Ten umożliwia reartykulację toksycznych afektów oraz osiągnięcie samorealizacji za sprawą wstrętu agonicznego, który opisuję, odwołując się do pomysłu Chantal Mouffe, jako narzędzie przełamywania afektywnych napięć. Przedmiotem analizy czynię w szczególności jedno z ostatnich dzieł Witkowskiego zatytułowane „Sto psów za zabicie kraba. Dziennik kubański”. Napisana w formie postów na Facebooku powieść z jednej strony dokumentuje perypetie bohaterów przebywających na komunistycznej Kubie, a z drugiej redefiniuje polskość, sięgając po estetykę wstrętu.