İLK DÖNEM HORASAN MELÂMÎLİĞİ’NİN ANTİKÇAĞ YUNAN KİNİZMİ İLE MUKAYESESİ

Abstract

Refahla birlikte yasanan degisim toplumsal yapida sinif farkliliklarini ortaya cikarmistir. Bu durum c atismaya sebep vermistir. Catismanin bir tarafinda siyasal olmayan akimlar yer almistir. Bunlar pasif denilebilecek bir direnis tarziyla karsi durus ortaya koymuslardir. Bu akimlar kendilerine o zgu itiraz bi c imleri gelistirmislerdir. Islam medeniyetinde bu akimlar t asavvufun i c inde ortaya cikmistir. Insanin kendisini tani ma ve hakikate ulasma yolu olan tasavvuf, kimi zaman da bir toplumsal itiraz olarak ortaya cikmistir. Bunlar toplumdaki gidisati begenmediklerinde ve refah toplumunun odak noktasi olan dunyevilesmeye dikkat c ekmek istediklerinde toplumun gidisatina karsi ve ona aykiri yasam bi c imleriyle rahatsizliklarini belirtmislerdir. Melâmiligin ortaya ciktigi Horasan b o lgesinde de o nemli o lcude bir refah meydana gelmisti. Antik Yunan’da ticaretle gelen zenginlesme ve refah toplumunda Kinikler ortaya cikmisti. Tipki Kinikler gibi Melâmiler de toplumsal duzenden rahatsizlardi . Formel d u zene al isilmadik bi c imde itiraz ediyorlardi. Refah toplumlarinin dengeye ulasmasinda sarkac islevi g o rmuslerdi. Bu makalede Horasan’da varlik bulan Melâmilik ve Antik Yunan’da ortaya cikan Kinizm birkac yonden mukayese edilmistir. Bunun yani sira Kinizmin akabinde ortaya cikan Stoacilik ve Hint mistizmine etkileri oraninda deginilmistir. Calismada kronolojik bir sira takip edilmemistir. Bu makalede d o nemin kaynaklarinin yani si ra modern ara stirmalar da dikkate alinmistir.