ALTINTAŞ (KÜTAHYA-TÜRKİYE) OVASI TARIM TOPRAKLARINDA AĞIR METAL KİRLİLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI, ÖNCEL ÇALIŞMA

Abstract

Dunya nufusunun hizla artisina bagli olarak artan beslenme ihtiyacinin buyuk bir kismi tarimsal faaliyetler ile saglanmaktadir. Yogun kentlesme ve sanayilesme tarim alanlarinin yok edilmesine sebep olmakta ve bunlara bagli olarak ortaya cikan trafik yogunlugu, madencilik ve endustriyel faaliyetler tarim topraklarinin kirletilmesine ve geri donusu olmayacak sekilde zarar gormesine neden olmaktadir. Ayrica tarimsal faaliyetler sirasinda kullanilan kimyasallar da (pestisid, insektisit vb.) tarim alanlarinin kirletilmesinde onemli bir paya sahiptir. Tarim alanlarindaki bu kirliligin buyuk bir kismini ise agir metaller (As, Cd, Co, Cr, Pb, Ni, Fe, Cu, Zn vb.) olusturmaktadir. Agir metallerce kirlenen topraklardan yetisen zirai urunler gerek tarimsal verim uzerinde gerekse de besin zincirine girdiginde insan veya hayvanlar uzerinde olumsuz etkiler olusturabilmektedir. Altintas ovasi, Ege Bolgesi’nin ic kisminda Kutahya ilinin yaklasik 40 km guneyinde yer alan, tarimsal faaliyetlerin yogun olarak yapildigi bir bolgedir. Altintas ovasi uzerinde yore ekonomisinde onemi olan aycicegi ve seker pancari gibi sanayi bitkileri, sebze, tahil ve hayvan yemleri uretimi yapilmaktadir. Kutahya, Afyonkarahisar ile Usak illerine hizmet veren Turkiye’nin ilk bolgesel havalimani olan uluslararasi Zafer Havalimani ile Altintas ilce merkezi calisma alani Altintas Ovasi uzerinde kurulu olup Orta Anadolu’daki sehirleri Usak ve Izmir’e baglayan transit yollarda yine bu ova uzerinden gecmektedir. Bir oncel calisma niteliginde olan bu calisma da; Altintas ovasindaki tarim topraklarinin agir metal kirliligini degerlendirmek icin farkli urunlerin yetistigi tarim arazileri uzerinden 15 noktadan ornekleme (0-15 cm) yapilmistir. Toprak orneklerindeki agir metal icerikleri ICP-MS ile analiz edilmistir. Calisma alanindan alinan toprak orneklerinin agir metal icerikleri sirasi ile As icin 12.90-70.20 mg/kg; Cr icin 29.30-137.70 mg/kg; Cu icin 14.44-32.87 mg/kg; Hg icin 0.02-0.56 mg/kg; Ni icin 70.10-254.20 mg/kg; Pb icin 10.01-29.16 mg/kg; Sb icin 0.33-1.66 mg/kg ve Zn icin 30.50-75.80 mg/kg arasinda degismektedir. Ayrica Zenginlesme Faktoru (EF), Jeobirikim Indeksi (I geo ), Kirlilik Faktoru (CF) ve Kirlilik Yuk Indeksi (PLI) topraklardaki agir metal kirliligini degerlendirmek icin hesaplanmistir.