Glosa w kwestii Ukraina między Wschodem a Zachodem

Abstract

Autor pracy wychodzi od znanej i niemal oczywistej tezy o usytuowaniu Ukrainy pomiędzy bizantyńskim Wschodem a łacińsko-europejskim Zachodem i bierze pod uwagę wiele aspektów uzasadniających trafność tego twierdzenia: geograficzny, polityczny, historyczny, religijny, kulturowy, przy czym ukazuje, że każdy z nich jest wielorako powiązany z pozostałymi. Następnie dokonuje syntetycznego przeglądu faktów historycznych, kulturowych, ukraińskiego piśmiennictwa polityczno-ideowego, utworów literackich znakomitych twórców ukraińskich oraz anonimowych kozackich pieśni i dum pod kątem obecnej w nich myśli okcydentalistycznej, świadczącej o świadomym przyjmowaniu i rozwijaniu nowoczesnych, europejskich myśli: politycznej, wolnościowej i demokratycznej, przez myślicieli ukraińskich harmonijnie łączonych z cenionymi przez nich wartościami chrześcijańskimi. Celem przedstawionej syntezy jest charakterystyka nurtu prozachodnioeuropejskiego, ukazanie jego źródeł oraz rozwoju od czasów podległości Ukrainy wobec carskiej Rosji (po Ugodzie Perejasławskiej), w końcu funkcji, jaką pełnił: oporu wobec imperialnej, absolutystycznej i rusyfikacyjnej polityki dynastii Romanowów, także krystalizacji narodowej świadomości Ukraińców oraz ich dążeń wolnościowych.