Ex Saulo Paulus, ex persecutore apostolus? The spiritual conversion of Bishop Dantyszek in the light of new sources

Abstract

Jan Dantyszek był dzieckiem swoich czasów – niewątpliwie przez większą część życia hołdował swobodnym renesansowym obyczajom. Jego sława hulaki i rozpustnika, dyplomaty o licznych kontaktach w rozmaitych, także podejrzanych, środowiskach, następnie zaś surowego biskupa katolickiego w Prusach (pozostającego jednak w dobrosąsiedzkich stosunkach z luterańskim księciem Albrechtem) w powiązaniu z użytą nieco niefortunnie na jego określenie przez Stanisława Hozjusza metaforą przemiany Szawła w Pawła, zrodziła fałszywe mniemanie, jakoby Dantyszek przez długi czas sprzyjał reformacji i dopiero pod wpływem Hozjusza (po przyjęciu go do kapituły warmińskiej w roku 1538) uległ nawróceniu, stając się wojującym katolikiem. To błędne przekonanie stale przewija się w literaturze naukowej, znajdując najpełniejszy wyraz we wprawdzie popularnonaukowej, ale za to jedynej opublikowanej dotychczas drukiem polskojęzycznej monografii Dantyszka.