Vooruitgang in de victimologie

Abstract

Dit themanummer heeft als onderwerp de victimologie. Victimologie behelst de studie van slachtofferschap. Dit kunnen studies zijn naar misdrijven, maar ook naar machtsmisbruik, grootschalige mensenrechtenschendingen en andere vor‐ men van onrecht. De victimologie wordt ten opzichte van de criminologie op ver‐ schillende manieren geplaatst. Victimologie wordt doorgaans als een subdisci‐ pline van criminologie gezien. Soms wordt zij zelfs als een ‘type’ binnen de criminologie besproken, naast georganiseerde criminaliteit en organisatiecrimina‐ liteit (bijv. Newburn, 2017). Daarnaast wordt victimologie ook wel als een aan‐ grenzend vakgebied van de criminologie gezien. Dit is bijvoorbeeld te lezen in een artikel van ruim tien jaar geleden van de redactie van het Tijdschrift voor Criminologie destijds (Nijboer e.a., 2009, 107). In al deze manieren waarop de vic‐ timologie ten opzichte van de criminologie wordt geplaatst, wordt de rol van het slachtoffer niet los gezien van die van het delict of de dader. De studie van slacht‐ offerschap wordt dus niet los van de criminologie geplaatst. Veel onderzoek naar slachtofferschap vindt echter plaats in andere disciplines, die zich – op zichzelf – beperkt tot de criminologie verhouden. Het onderzoek naar de posttraumatische stressstoornis – met afstand het meest bestudeerde onderwerp in de victimologie – vindt bijvoorbeeld voornamelijk door klinisch psychologen en medici plaats. De victimologische gevolgen van oorlog en internationale misdrij‐ ven worden bestudeerd door de politicologie, het internationale recht en de antropologie. Studies naar bepaalde vormen van slachtofferschap, zoals huiselijk en seksueel geweld, zijn nauw verbonden met de opkomst van genderstudies en kennen in de feministische theorievorming een rijke voedingsbodem. De weer‐ gave van slachtofferschap in media, musea en kunstuitingen is weer het onder‐ werp van studie in verschillende cultuuren geesteswetenschappen (zie bijv. Son‐ tag, 2003). We zouden nog wel even kunnen doorgaan, maar het is waarschijnlijk helder: de victimologie, in aard meer dan in naam, is verspreid over verschillende takken van wetenschap. De ontwikkeling van de Victimologie wordt in toenemende mate voortgestuwd door het samenbrengen van inzichten, methoden en theorieën uit verschillende disciplines. Dat blijkt ook weer uit het huidige themanummer, dat tot doel heeft om onderzoek samen te brengen dat door onderzoekers uit verschillende takken van onderzoek geïnitieerd, uitgevoerd en beschreven is. Deze onderzoekers beschouwen zichzelf vaak niet als victimoloog, maar bestuderen wel slachtofferer‐ varingen en doen dat vaak vanuit een criminologisch relevant perspectief. Door