POLSKA DROGA DO REALIZACJI „WIZJI ZERO”. PRZEBIEG I EFEKTY IMPLEMENTACJI UNIJNYCH ROZWIĄZAŃ NA RZECZ POPRAWY BEZPIECZEŃSTWA W LATACH 2000–2020

Abstract

Poruszanie się po polskich drogach w odczuciu użytkowników pojazdów i pieszych do najbezpieczniejszych nie należy. Z jednej strony jest to efekt realnego poziomu bezpieczeństwa mierzonego policyjno-prokuratorskimi statystykami, z drugiej zaś wynika z obrazu zagadnienia kształtowanego przez media. Dyskusja, jaka od lat toczy się wśród ekspertów i polityków na temat bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce, jest niezmiernie żywa, a potęguje ją każde spektakularne wydarzenie na drodze. Obrazy zniszczonych aut, informacje o liczbie ofiar śmiertelnych, o pijanych za kierownicą czy zarejestrowane przez kamery przykłady brawury każdorazowo są przedmiotem licznych pytań, komentarzy i propozycji. Wspólnym ich mianownikiem pozostaje jednak poszukiwanie gwarantującego sukces rozwiązania, które mogłoby skutecznie przyczynić się do zmniejszenia liczby wypadków, kolizji, ofiar śmiertelnych i rannych. Czy zatem postawić większy nacisk na działania edukacyjne, licząc na ukształtowanie właściwych postaw uczestników ruchu drogowego, czy też skoncentrować się na wzmożeniu działań o charakterze represyjnym ze strony służb policyjnych i wprowadzaniu rozwiązań prawnych, bazujących na systemie nakazów i zakazów, regulujących szczegółowo wszelkie zachowania na drodze? Strategie działań na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego w Europie przyjęte na początku XXI wieku oraz odzwierciedlone w przepisach unijnych i krajowych dążyły do osiągnięcia „wizji zero”, czyli ograniczenia do minimum wypadków śmiertelnych. Ich analiza, obejmująca lata 2000–2020, wskazuje na potrzebę nieustannych, zazębiających się działań z zakresu edukacji wspieranej odpowiednią aktywnością służb reagujących na łamanie przepisów i odpowiednio stosujących restrykcje z tym związane. Artykuł zawiera szczegółową analizę wydanych przez organy Unii Europejskiej aktów prawnych, regulujących kwestie działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym. W tym kontekście ukazuje także implementację rozwiązań unijnych na grunt polski. Całość została zaprezentowana w ujęciu historycznym i chronologicznym oraz miała na celu uzyskanie odpowiedzi na pytania: czy określone przez UE priorytety i kierunki walki o bezpieczeństwo w ruchu drogowym zawierają skuteczne rozwiązania, realne do osiągnięcia w wyznaczonym czasie? Czy teorie zwolenników i przeciwników koncentrowania się tylko na represji bądź tylko na edukacji mają sens i odzwierciedlenie w działaniach poszczególnych państw i co najważniejsze, czy przynoszą oczekiwane rezultaty?