GÜNGÖR DİLMEN’İN BEN ANADOLU ADLI ESERİNDE KADIN VE TOPLUM

Abstract

Gungor Dilmen’in Ben Anadolu adli tiyatro eseri ilkcaglardan gunumuze Anadolu’da yasamis kadinlarin gercekle kurmaca arasinda bir panoramasini cizmektedir. Ilkcaglilar, Osmanlilar ve Cumhuriyetliler olmak uzere uc bolume ayrilan eserde yazar, kadinin bellegindeki birikimle bilincindeki degisimi sergilenmeye calisir. Dilmen, Anadolu’nun Ana Tanricasi oldugu soylenen Kubele’den baslayarak, Prof. Dr. Muhibbe Darga’ya kadar kadinlarin diliyle Anadolu tarihini oyunlastirir. Eserin gercekle kurgu ararsindaki farki oldukca incedir. Kadin bakisinin ve algisinin zamanla karmasiklastigini, kadin kaygilarinin, catismalarinin siddetlendigini ve bu cesitliligi arttiracak faktorlerin guclendigini gormekteyiz. Baslangicta, Kubele orneginde oldugu gibi kadin, oncelikle yiyecek ve es bulmayi kendine amac edinirken, hayatla ilgili kaygilar ve catismalar arttikca, birey olma, kabul gorme, farkliliklarin kabul edilebilmesi icin catismaya girme, sanatsal farkliliklar yaratma ve nihayetinde daha derin acilara egilme gibi kaygilar tasimaya baslamistir. Kitabin Osmanlilar bolumundeki Nilufer Hatun’un arzulari ve celiskileriyle, Nigar Hanim’in arzulari ve celiskileri birbirinden farklidir. Nitekim Nigar Hanim’in kaygilarinin karsinda Halide Edip’in kaygilari daha karmasik, catismalari daha gucludur. Yazar, Anadolu’daki siyasi tarihin kadinlar gozuyle nasil algilandigini sergilemeye calisir. Meselelere uzak acidan bakilmasini ve tarafsiz olunmasini saglamaya calisirken aslinda okur icin bazi konularda farkindalik yaratmaya calisir. Bu calismamizda Gungor Dilmen’in eserinde kadin dilinin, zaman icinde degisime ugrayip ugramadigini ve yazarin bu dili siyasi dille ortusturme cabasini irdeleyecegiz. Bu soylem bicimini irdeleyerek yazarin kadina ve kadinin toplumdaki yerine bakisini da ortaya koymaya calisacagiz.