The evaluation of Different Approaches to Classification of ʿIlm al- Badī‘ in Modern Arabic Rhetoric Books

Abstract

Sözlükte “Benzersiz, ilk ve yeni olan” manalarına gelen bedî‘ sözcüğü, Arap belâgati terimi olarak “Sözü güzelleştiren sanatları konu edinen ilim” olarak tanımlanmıştır. Hicri üçüncü yüzyıla kadar söz sanatları manasına gelen bu kavram, sonrasında me‘ânî ve beyân ilimlerini de kapsayacak şekilde belâgat ilmi ile eş anlamlı olmuştur. Hicri yedinci yüzyıla varıldığında bu terimin günümüzdeki şekliyle, sözü güzelleştiren edebi sanatların üst başlığı olarak kullanıldığı görülmektedir. Bu çalışmada modern dönemde telif edilen Arap belâgati eserlerinden on tanesinin bedî‘ ilmine dair tanımları, tasnifleri ve alt başlıkları incelenmiştir. Kronolojik sıranın takip edildiği bu eserler sırasıyla; Ahmed el-Hâşimî’nin (ö. 1943) Cevâhiru’l-Belâğa, Alî el-Cârim (ö. 1949) ve Mustafa Emîn’in (ö. 1953) el-Belâgatü’l-Vâdiha, Ahmed Mustafa el-Merâğî’nin (ö. 1952) ‘Ulûmü’l-belâğa, Abdülaziz Atîk’in (ö. 1976) fi’l-Belâgati’l-‘Arabiyye: ‘İlmü’l-Bedî‘, Mustafâ es-Sâvî el-Cüveynî’nin (ö. 1988) el-Belâğatü’l-‘Arabiyye: Te’sîl ve Tecdîd, Muhammed Ahmed Kâsım ve Muhyiddîn Dîb’in ‘Ulûmü’l-belâğa: el-Bedî‘ ve’l-Beyân ve’l-Me‘ânî, Muhammed b. Sâlih el-‘Useymîn’in (ö. 2001) Dürûsu’l-Belâğa, Hasen Habenneke el-Meydânî’nin (ö. 2004) el-Belâgatü’l-‘Arabiyye: Üsüsühâ ve ‘Ulûmühâ ve Fünûnühâ, Fadl Hasan Abbâs’ın (ö. 2011) el-Belâğa Fünûnühâ ve Efnânühâ: İlmü’l-Beyân ve’l-Bedî‘ ve Ali Bulut’un Belâgat: Meânî, Beyân, Bedî‘ adlı eserleridir. Klasik dönemde yüzden fazla sayıya ulaşan bedî‘ sanatlarının modern belâgat kitaplarında bazısına değinildiği ve müelliflerin bu konuda seçici davrandıkları gözlemlenmiştir. Bu araştırmada, bedî‘ ilminin günümüzdeki durumuna dair farklı bakış açılarını bir araya getirmek ve modern Arap belâgati müelliflerinin bedî‘ ilmine dair yaptıkları tanımları, tasnifleri ve farklı sayılardaki bedî‘ sanatlarını birbiriyle mukayese etmek amaçlanmıştır.