İmam Serahsî’nin Hanefi Fakihlere Yönelik Eleştirileri

Abstract

Hanefi mezhebi, Ebu Hanife’nin (v. 150/767) ortaya koymuş olduğu sistem üzerine bina edilmiştir. İmam Muhammed (v. 189/804) ve İmam Ebu Yusuf’un (v. 182/798) içtihatlarıyla teşekkül etmiştir. Nihâyet hicrî V. asrın büyük hukukçusu ve ilim adamı olan Ebu Bekr Muhammed İbn Ebi Sehl İmam Serahsî’nin el-Kâfî adlı eseri şerh ettiği muhteşem el-Mebsût adlı eser Hanefîlik açısından bir zirve noktası olarak addedilir. el-Mebsût, zorlu hapis şartlarında yazılması sebebiyle sistematik yapıdan büyük ölçüde yoksun bulunmasına rağmen hemen her meselede kurucu imamların içtihatlarını ayrıntılarıyla ortaya koyması, her bir içtihadı aklî ve naklî olarak temellendirilmesi, mezhep içinde ittifak ve ihtilaf edilen konuları bir bütün halinde sunması, ihtilaflı konularda tercihlerde bulunması, diğer Sünni fıkıh mezheplerinin konuya ilişkin görüşlerini tahlil ve tenkit etmesi bakımından tam anlamıyla bir şaheserdir. Bu bildiri, el-Mebsût adlı eser çerçevesinde İmam Serahsî’nin Hanefi fakihlerine yönelik eleştirilerini konu edinmekle birlikte mezhep içi eleştiri sürecinin nasıl işlediğini ve ne gibi sonuçlara ulaştığını, eleştirinin boyutlarını ve sayısal analizini yapmayı hedeflemektedir.