Przeciw sowietom. Korpus Czechosłowacki na Syberii i jego wystąpienia przeciwko bolszewikom wiosną 1918 r.

Abstract

Korpus Czechosłowacki – formacja wojskowa utworzona w Rosji w czasie I wojny światowej z jeńców oraz dezerterów narodowości czeskiej i słowackiej z Cesarsko-Królewskiej Armii Austro-Węgierskiej oraz – w mniejszym stopniu – z Czechów i Słowaków mieszkających przed I wojną światową w Rosji, była formacją która odegrała bardzo dużą rolę w wznieceniu działań zbrojnych przeciwko bolszewikom na olbrzymich obszarach wschodniej Rosji, Uralu i Syberii oraz rosyjskiego Dalekiego Wschodu. Tradycje Korpusu Czechosłowackiego sięgały lata 1914 r., kiedy powstała jednostka pod nazwą „Czeska Drużyna” (Česká družina). W 1916 r. sformowano zaś Brygadę Czechosłowacką, a jesienią 1917 r. powstał już czterdziestotysięczny korpus w składzie dwóch dywizji piechoty. Po podpisaniu pokoju w Brześciu Litewskim w marcu 1918 r. Sowieci zgodzili się na ewakuację Korpusu Czechosłowackiego przez Władywostok do Francji. Jednak wskutek prób jego rozbrojenia w maju 1918 r. Korpus wystąpił przeciwko sowietom. Od maja do września 1918 r., wraz z tworzącymi się oddziałami „białogwardyjskimi”, Korpus Czechosłowacki opanował obszar od Wołgi po Ocean Spokojny. Umożliwiło to powstanie wschodniego ośrodka władzy „białych”Rosjan, kierowanego w późniejszym czasie przez adm. Aleksandra Kołczaka. Po stratach zadanych Korpusowi Czechosłowackiemu przez Robotniczo-Chłopską Armię Czerwoną został zreorganizowany i skierowany do osłony Kolei Transsyberyjskiej. Podczas ewakuacji z Syberii walczył z siłami sowieckimi. W wyniku porozumienia z Kujtun zawartego 7 lutego 1920 r. dowództwo czechosłowackie wydało w ręce Sowietów adm. Aleksandra Kołczaka, który wcześniej oddał się pod opiekę Korpusu oraz tzw. „złoty skarb Rosji”. W zamian wojska czechosłowackie mogły swobodnie ewakuować się do Władywostoku. Do końca 1920 r. czechosłowaccy legioniści opuścili tereny dalekowschodniej Rosji drogą morską i dalej przez Europę Zachodnią dotarli do Czechosłowacji.