Kultura nowoczesna – kultura interpretacji

Abstract

Wydaje się, że już na wstępie należałoby wyrazić pewne wątpliwości. Dlaczego oto wyróżniona zostaje kultura nowoczesna? Czy kultura par excellence, a więc kultura symboliczna, myślowa, określona przez swój komunikacyjny charakter, nie posiada wymiaru interpretacyjnego, nie jest nastawiona na interpretację? Można też dyskutować, czy interpretacyjnego aspektu nie posiada również kultura techniczno-użytkowa, w odniesieniu do której powiada się, że stanowi ona zespół czynności, wykonywanych według określonych reguł, czynności nienastawionych jednak na interpretację. Zasadność tej wątpliwości można przecież ugruntować w refleksji Martina Heideggera, który szeroko uzasadnia to, że zasadniczy charakter i wyróżniona postać bycia-w-świecie człowieka polega na rozumieniu1 (do kwestii tej jeszcze powrócę). Można by wobec tego zapytać jeszcze inaczej: czy sformułowanie „kultura interpretacji” nie jest niczym innym, jak tylko tautologią, skoro kultura w szerokim sensie okazuje się domeną interpretacji? To jednak, co chcę powiedzieć, dotyczy wyłącznie tego, że zdaliśmy sobie sprawę, iż nastanie formacji nowoczesnej kultury, kulminującej w wieku dwudziestym i obecnie (zwłaszcza w obrębie tego, co nazywamy kulturą późnej nowoczesności), zmieniło w istotny sposób nasz pogląd na kształt i istotę interpretacji, która stała się (inaczej niż było to w kulturze przednowoczesnej) wyróżnioną praktyką społeczną. Odmieniła ona sposób naszego doświadczania i pojmowania świata. Stało się tak dlatego, że charakter kultury późnej nowoczesności wyznaczyło usytuowanie człowieka w świecie demokracji, naznaczonej rozmaitymi plurali-