Bozkır Barajı Havzasında Yer Alan Köylerde Bitki Adlarından Oluşan Yer Adları

Abstract

Milletler tarih boyunca yaşadıkları yerlere ad vererek o yeri sahiplenmişlerdir. Duygularını, inançlarını, yaşayışlarını, deneyimlerini bu adlara aksettirmişlerdir. Milletler tarih sahnesinden çekilseler dahi kültürel kimlikleri yer adlarında ölümsüzleşmiştir. Bu çalışmada; Konya ilinin sınırları içinde inşa edilen Bozkır Barajı havzasındaki 16 köyde, Hadim ve Bozkır ilçe merkezlerinde bitki adlarından oluşan yer adları; kullanım sıklığı, işaret ettiği coğrafî nesne, anlam, işlev ve yapı bakımından incelenmiştir. Çalışmada kullanılan malzemeler derleme ve tarama yöntemleriyle elde edilmiş olup elde edilen veriler topografik haritalardan, belediyelere ait resmî kayıtlardan ve saha araştırması ile halk ağzından derlenmiştir. Göçebe bir hayat süren Türkler için bitkiler, temel besin kaynağıdır. Bitki adları ile yer adı oluşturma Türklerin doğaya verdikleri önemi gösterir. Konya, yüzölçümü bakımından Türkiye’nin en büyük şehridir. Tarıma elverişli, verimli topraklara sahiptir. Çalışma alanımız olan Bozkır ve Hadim ilçeleri, endemik bitkilerce zengin Orta Toroslar bölgesinde yer alır. Bu da bölgenin florasının zenginliğini ortaya koyar. Bozkır Barajı havzasındaki köylerde bitki adlarından oluşan 163 yer adı tespit edilmiştir. Bu adlarda 55 farklı bitki adıyla karşılaşılmıştır. Yer adlarının oluşumunda en çok kullanılan bitki adları; ardıç, kavak, söğüt, ceviz, elma, arpa, kiraz ve eriktir. Bu bitkilerin yörede en çok yetiştirilen bitkiler olduğu bilgisinden hareketle yer adlarından yöre halkının yaşam şekline, geçim kaynaklarına, yörenin iklim ve bitki örtüsüne dair çıkarım yapmak mümkündür. Bu çalışma kapsamında derlenen bitki adından oluşan yer adlarının büyük çoğunluğu Türkçedir. Ancak göç ve fetihler neticesinde Türkçenin fonetiğine uygun hâle getirilmiş Arapça, Farsça ve Ermenice kökenli yer adlarına da rastlanmıştır. Çalışma kapsamında derlenen bazı bitki adları yalnızca yöre halkı tarafından kullanılmakta ve ağızlarda yaşamaktadır. Sözlü kültüre ait bu verilerin dil bilimi ve yer adı bilimi başta olmak üzere halk bilimi, bitki bilimi, toplum bilimi vb. birçok alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.