Apiariusz z Sicca Veneria i odwoływanie się do Ojców na synodach Afryki Łacińskiej (IV-VI w.)

Abstract

Synody Kościoła łacińskiego Afryki IV-VI w. świadczą, że ich uczestnicy byli przekonani, iż trzeba opierać się na autorytecie poprzedników i odwoływać się do Tradycji. Wyrażenie „ojcowie” (lub rzadkie formy analogiczne, takie jak chociażby „bracia” – ἀδελφοί, fratres) było synonimem „Tradycji”, ponieważ wiązało się ściśle z autorytetem soborów, w szczególności Pierwszego Soboru w Nicei, którego znaczenie dogmatyczne nie ma sobie równego w historii Kościoła. Konsekwencją uznania Pierwszego Soboru Nicejskiego za niepodważalną Tradycję jest nadanie wypowiedziom Ojców charakteru normatywnego obowiązującego nawet Kościół Rzymski. Lektura dokumentów synodów afrykańskich ujawnia coraz wyraźniejsze precyzowanie wyznaczników Tradycji: apostolskiego pochodzenia, starożytności, powszechnej akceptacji. Ale to przede wszystkim uznanie działania Ducha świętego w kolegium synodalnym nadaje Tradycji moc wiążącą i pozwala na utożsamienie jej z wiarą i prawdą. Dokumentacja synodów afrykańskich stanowi decydujący krok w ewolucji relacji między Rzymem a innymi biskupstwami w zakresie prymatu jurysdykcyjnego czy autorytatywnej roli Rzymu. W swoich ostatecznych reperkusjach kwestia ta jest więc zabarwiona tonami eklezjologicznymi i ekumenicznymi. Omawiane teksty, przechodzące od uwarunkowań dyscyplinarnych i egzystencjalnych do centralnego problemu autorytetu w Kościele, pozwalają odkryć ogromny wkład Kościoła afrykańskiego w starożytną myśl chrześcijańską tego złotego wieku, w którym działali tacy Ojcowie, jak Aureliusz, Alipiusz, czy sam Augustyn.