Norwid wobec Rosji. O koncepcji presji moralnej

Abstract

Artykuł omawia koncepcję „presji moralnej”, wypracowaną przez Norwida w okresie powstania styczniowego. Presja moralna stanowić miała główny oręż w ramach postulowanej przez poetę walki ideowej. Norwid poddawał bowiem ostrej krytyce jednostronne oparcie się Polaków na walce zbrojnej, przy całkowitym (jak twierdził) zaniedbaniu walki ideowej. Presja moralna stanowić miała rodzaj systemowego i wieloaspektowego propagandowego oddziaływania na Rosję i Europę w celu uświadomienia, że jakikolwiek postęp w kierunku demokratyzacji Rosji odbywa się za polskim pośrednictwem, przy czym tragizm polskiego położenia polega na tym, że jest to z reguły pośrednictwo oparte na polskiej ofierze, pogwałceniu praw Polaków. Autor artykułu omawia w perspektywie diachronicznej kształtowanie się tej koncepcji i jej ukryte, niedostrzeżone przez Norwida, paradoksy.