Suya İşlenen Edebiyat: Kanunî Sultan Süleyman’ın Su Vakfiyesi Örneği

Abstract

Hayirli bir is icin sahip olunan mali veya geliri tahsis etmekle olusturulan vakiflarin gecmisi Islamiyet’in ilk yillarina kadar dayandirilmaktadir. Vakif kurmak ve onu isletmek Islamiyet’in yogun etkisiyle bir kultur olarak Osmanli topraklarinda da surdurulmus ve vakiflarin daima ozel bir yeri olmustur. Bilindigi kadariyla Osmanli Devleti’nde su icin vakif kuran ilk kisi Kanuni Sultan Suleyman’dir. 16. yuzyilda (24-31Aralik 1565) tesis edildigi bilinen bu vakfa ait metin (vakfiye*, senet, vakifnâme) calismamizin konusu olarak belirlenmistir. Vakfiyede gecen suya dair ibareler, anlatimlar, tasvir ve betimlemeler, ovguler, benzetmeler, vb. yasatilan kulturun toplum hafizasina nasil yerlestiginin ve ne yonde gelistiginin delili olarak gorulebilir. Bu manada edebiyatin suya islenen yonunu gosteren su vakfiyesinden yola cikarak suyun hem dildeki yansimasini hem de kulturdeki karsiliklarini tespit etmek makalenin temel amacidir. Amac dâhilinde okyanus, deniz, irmak, pinar, yagmur, nisan yagmuru, memba, saf su, damla, cennet sulari, Kâgithane Suyu, hayat suyu (abihayât) gibi su ogelerinin yani sira; su kemeri, kopru, hamamlar, su ayagi, sebil, cesme, havuz gibi su mimarisine ait eserler ele alinmistir.