Selçuklular’da Sağlık, Sağlık Kurumları ve Tıp Eğitimi

Abstract

Selcuklular askeri ve siyasi basarilarinin yani sira tip egitimi ile hastaliklarin tedavisine de buyuk onem vererek bu alanda da ustunluk saglamislardir. Selcuklu sultanlari, devletin kurulusundan itibaren saglik alaninda yatirimlar yapmaya baslamislardir. Selcuklularda saglik hizmetleri genellikle bimâristan, dâru’s-sifâlar ve kervansaraylar gibi kurumlarda verilmekte idi. Buyuk Selcuklu Devleti’nde tip egitimi ise medreselerden cok bimâristan ve dâru’s-sifâ gibi tesislerde yapilmaktaydi. Selcuklular hem sosyal devlet anlayisinin prensipleri geregi hem de bircok cografyanin kesisim noktasinda bulunmanin getirdigi salgin hastalik riskine karsi saglik konusuna ehemmiyet gostermislerdir. Cuzzam, ciban, cicek, felc, veba, verem gibi hastaliklara karsi devrin otesinde tedavi yontemleri uygulanmistir. Selcuklu cografyasinda seyyar hastaneler, kervansaray hastaneleri ve saray dâru’s-sifâlari bulunmaktaydi. Sefere cikan ordularin beraberlerinde de develer uzerinde tasinan seyyar hastaneler bulunurdu. Selcuklu ulkesinde kervansaraylarda yolculara belli bir sure boyunca bedava saglik hizmeti verilirdi. Ayrica hukumdarlarin da sahsi doktorlari bulunmaktaydi. Hukumdar ve devlet adamlarinin disinda da hayirseverler dâru’s-sifâlar yaptirirlardi. Nisâbur, Isfahan, Bagdad, Halep, Amasya, Cankiri, Konya, Kayseri, Malatya, Erzurum gibi sehirler ayni zamanda onemli saglik merkezleri konumundaydilar. Buralarda bulunan bazi saglik kurumlari kitâbeleri ile gunumuze kadar ulasmistir. Bu kitâbeler isiginda Selcuklu Devleti’nin saglik hususunda her turlu tedbiri aldigi ve masraftan kacinmadigi da gorulmektedir. Ayrica Selcuklular doneminde yetisen bircok unlu doktor yillar boyunca hem Osmanli medeniyetine rehberlik etmis hem de onlarin eserleri, Avrupa’da yillarca ders olarak okutulmustur. Bu calisma ile Selcuklularin saglik alaninda attigi onemli adimlar, kurduklari tesisler ve doneme damgasini vuran muhim tipcilar ele alinmistir.