UTICAJ VLADAJUĆIH KOGNITIVNIH KULTURNIH MODELA I VREDNOSTI NA UVREDLJIVE IZRAZE VEZANE ZA FIGURU MAJKE U ŠVEDSKOM I ITALIJANSKOM JEZIKU

Abstract

Cilj rada jeste da se ispita uticaj vladajućih kognitivnih kulturnih modela vezanih za položaj ženskih članova porodice (pre svega majke) u švedskom i italijanskom društvu na uvredljive izraze u savremenom švedskom, odnosno italijanskom jeziku. Teorija o kognitivnim kulturnim modelima nam je, stoga, uz model mentalnog programiranja, osnovni okvir u kome se u radu krećemo. Osnovna pretpostavka od koje polazimo jeste da različiti kulturni modeli u ova dva društva direktno utiču na tematiku uvredljivih izraza. Istraživanje se zasniva na kvalitativnom intervjuu sa izvornim govornicima ova dva jezika, dok su dobijeni podaci obrađeni metodom deskriptivne analize. U tumačenju rezultata oslanjali smo se i na primere iz rečničke građe, proširujući osnovne podatke sinonimnim izrazima koji su u aktuelnoj upotrebi u ovim jezicima. Rezultati istraživanja su pokazali kako u ovim jezicima postoji jasna razlika u praktičnoj upotrebi izraza u kojima se pominje majka u cilju posrednog vređanja: u italijanskom jeziku oni su u svakodnevnoj upotrebi, dok ih u švedskom jeziku ne nalazimo. Analizom rezultata upotrebe ovakvih uvredljivih izraza i odnosa između vladajućih kognitivnih kulturnih modela u ovim društvima, u radu pokušavamo da pokažemo da u italijanskom jeziku još uvek postoji poželjan model ponašanja kojim se dalje definiše položaj i uloga majke u životu i porodici i čijim kršenjem se, putem određenih jezičkih izraza, upravo i dolazi do uvredljivog efekta. Takav model je, s druge strane, iz švedskog društva iščezao, što praktično onemogućava postojanje sličnih izraza u savremenom švedskom jeziku.