Arnica montana and its medicinal value in the light of scientific research

Abstract

Arnika górska (Arnica montana) jest rośliną stosowaną w lecznictwie od setek lat a obecnie w fitoterapii w formie preparatów do użytku zewnętrznego (żele, maści i płyny z wyciągiem z wysuszonego koszyczka arniki), jak i homeopatii, w której może być także stosowana doustnie (różne rozcieńczenia nalewki TM ze świeżej planta tota). Celem pracy było podsumowanie danych literaturowych dotyczących znaczenia arniki górskiej i jej przetworów w fitoterapii na tle zastosowań homeopatycznych, z uwzględnieniem składu chemicznego, aktywności farmakologicznej i biologicznej, mechanizmów działania oraz badań klinicznych. Badania biochemiczne i farmakologiczne potwierdzają korzyści płynące ze stosowania alopatycznych przetworów z arniki jako środków przeciwzapalnych. Mechanizm tej aktywności jest związany przede wszystkim z obecnością dwóch grup substancji biologicznie czynnych: laktonów seskwiterpenowych – helenaliny, dihydrohelenaliny i ich estrów, oraz wzmacniających ich działanie związków polifenolowych. Badania kliniczne potwierdzają skuteczność preparatów z arniką w terapii schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego o zróżnicowanym podłożu, włączając w to zarówno kontuzje i urazy sportowe, jak i choroby reumatyczne. Jednocześnie potencjał terapeutyczny arniki związany jest również z innymi kierunkami działania, w szczególności aktywnością przeciwobrzękową, przeciwreumatyczną, antyoksydacyjną i korzystnym wpływem na naczynia krwionośne. Obiecujące wydają się także wstępne wyniki badań z ostatnich lat wskazujące na potencjalne zastosowanie surowca w leczeniu leiszmaniozy skórnej. Przeprowadzony przegląd doniesień naukowych wskazuje, że przetwory z arniki górskiej stanowią źródło cennych substancji biologicznie czynnych, a w konsekwencji skuteczny lek w stanach zapalnych o różnym podłożu (urazy, choroby reumatyczne). Oprócz ugruntowanego stosowania arniki jako środka przeciwzapalnego, wyniki badań ostatnich lat rozszerzają potencjał terapeutyczny surowca o nowe możliwe zastosowania i kierunki działania.