Budżet obywatelski województwa małopolskiego

Abstract

Budżet obywatelski (partycypacyjny) uznaje się za narzędzie demokracji bezpośredniej. Jego istotą jest umożliwienie mieszkańcom decydowania w drodze głosowania o wydzielonej przez władze części budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Instrument, który zyskuje coraz większą popularność w Europie oraz Ameryce, po raz pierwszy został wykorzystany w brazylijskim mieście Porto Alegre w 1989 r .1 Doświadczenia ponad 20 lat jego stosowania dowodzą, że okazał się on sukcesem. O ile w 1990 r. o kształcie budżetu decydowało jedynie 976 mieszkańców, o tyle w 2004 r. liczba ta wzrosła do ponad 50 tys.2 Ponadto w ciągu 10 lat od zainicjowania tego mechanizmu dochody miasta zwiększyły się dwukrotnie; z 5,5 do 18% wzrósł udział podatków (stopniowo malała liczba uchylających się od jego płacenia); a dochody własne stanowiły 60% dochodów budżetowych (w przypadku większości jednostek samorządowych ok. 2/3 dochodów stanowiły wpływy z budżetu centralnego)3. Podkreśla się również, iż w spotkaniach i głosowaniach brały udział osoby o najniższych dochodach, które zazwyczaj nie uczestniczą w życiu publicznym4. Budżet realizowano na trzech poziomach, tj. mieszkańcy (akcja informacyjna, otwarte spotkania władz z mieszkańcami, wybór delegatów reprezentujących osiedla), delegaci (szkolenia z zakresu tworzenia budżetu i zarządzania miastem, prace na forum delegatów, rozmowy z mieszkańcami, przedstawianie władzom postulatów i potrzeb obywateli), władze (analiza postulatów i potrzeb mieszkańców oraz zestawienie ich z dostępnymi środkami, spotkanie z mieszkańcami w celu omówienia kształtu budżetu i przyjętych do finansowania zadań)5 .