„Fundus animae” – Herderowska koncepcja nieświadomego podłoża ludzkiej podmiotowości

Abstract

Artykuł poświęcony jest omówieniu koncepcji podłoża duszy (fundus animae), która stanowi ważny element Herderowskiego projektu antropologii filozoficznej, a zarazem niezbędny punkt wyjścia do właściwego zrozumienia większości jego rozważań w zakresie teorii poznania, estetyki i filozofii języka. Nieświadome podłoże duszy jest źródłem jedności psychofizycznej człowieka. Ukryte w „otchłani duszy” synestetyczne, nasycone afektami wyobrażenia konstytuują fundament procesów poznawczych i stanowią semantyczny rdzeń późniejszych pojęć. W pierwszej części artykułu zostanie omówiona kategoria siły witalnej, która stanowi główne metafizyczne założenie teorii Herdera. Druga część zawiera rekonstrukcję wczesnej koncepcji fundus animae, natomiast w trzeciej części analizie poddano jej zrewidowaną wersję, w której filozof odwołuje się do pojęcia zmysłowej rozwagi (Besonnenheit) oraz do ustaleń XVIII-wiecznej fizjologii.