نقد و بررسی دیدگاه مایکل روس در باب رابطه علم و دین

Abstract

تحلیل و بررسی رابطه علم و دین همواره یکی از مهمترین دغدغه‌های فلسفی و کلامی بوده است. از جمله کسانی که به طور مفصل به این مسئله پرداخته مایکل روس است. مدعای وی آن است که ماهیت علم ذاتا استعاری است و از آن‌جا که استعاره محدود است، علم نیز محدود بوده و اساسا برخی مسائل، برای دانشمند مسئله نیست تا در صدد پاسخ به آن‌ها برآید. وی فهرستی از این‌گونه مسائل به شرح زیر ارائه می‌دهد: منشأ موجودات، مبانی اخلاق، ماهیت آگاهی و معنای جهان؛ لذا موقعیتی برای دیگر حوزه‌ها از جمله دین فراهم می‌شود تا به آن سؤالات پاسخ دهند. بنابراین، روس خود را از حامیان دیدگاه استقلال می‌داند. نقطه ضعف دیدگاه روس آن است که وی ادعا می‌کند شاید مسائلی که امروزه در قلمرو دین‌اند، در آینده ذیل علم قرار گیرند، حال آنکه نگارندگان بر این باورند که اولا، غالب مسائل چهارگانه‌ای که در فهرست فوق وجود دارند، به دلیل ویژگی‌هایی مانند: مسئله‌محور بودن علم، غیرارزشی بودن و حاکمیت استعاره ماشین در علم، هرگز نمی‌توانند ذیل علم قرار گیرند، لذا همواره ذیل دین باقی می‌مانند. ثانیا، با توجه به استعاری بودن زبان علم باید در رابطه علم و دین به دیدگاه مکمل باور داشت، نه دیدگاه استقلال.