BASAT’IN TEPEGÖZ’Ü ÖLDÜRDÜĞÜ BOYDA İDEAL KİŞİLİK YARATIMI

Abstract

Toplumların belleğini anlatılar oluşturur. Kültürel bellekte yer eden her bir anlatı, hatırlanmaya ve anlatılmaya değer bulunması noktasında önemlidir. Kolektif belleği biçimlendiren de bu anlatılardır. Bir anlatının kolektif bellekte yer alması, toplumu hakkında pek çok işleve sahip olduğu anlamına gelir. Basat’ın Tepegöz’ü Öldürdüğü anlatı da Dede Korkut anlatıları arasında yer alacak kadar önemlidir. Metin, geleneksel kahramanlık anlatılarının sınırlarının dışındadır. Metin, ideal kişilik yaratım sürecinin öyküsünü Konur Koca Sarı Çoban, Tepegöz ve Basat karakterleri ile verir. Çoban, bireyin bilincini sembolize eder. Çoban, bilinçli ve farkında bir yapıdadır. Peri Kızı’na da bilerek ve isteyerek tecavüz eder ve bir dizi olayları başlatır. Bu eyleminden de herhangi bir endişe duymaz. Peri Kızı’nın Çoban’a bir “emanet” vereceği haberiyle metinden kaçar. Bu noktadan sonra Tepegöz ve Basat üzerinden Çoban’ın bilinçdışında mücadele başlar. Tepegöz bilinçdışının toplumsal normların izin vermediği olumsuz dürtülerini, Basat ise bu dürtüleri dizginleyen bilinçdışının olumlu yanını sembolize eder. Bu noktada metin, Gustav Jung’ın “İdeal Kişilik Gelişimi” yaklaşımı çerçevesinde psikanalitik yöntemle değerlendirilmiştir. Tepegöz’ün ve Basat’ın yaratımının gereklilik yapısı, Çoban’ın bilinçlenme sürecinde oynadığı roller noktasında çözümlenmiştir.