Sarı Uygurca Üzerine Etimolojik Denemeler: U-Ü Maddeleri

Abstract

Bu calismanin amaci, ileride tarafimdan tamamlanmasi dusunulen Sari Uygurca etimolojik sozlugun “U-U” maddelerine katki saglamaktir. Bu amacla, 1957 yilinda Sergey Yefimovic Malov’un yayimladigi Yazik jyoltih uygurov: Slovar’ i grammatika ve 1976 yilinda Tenisev’in yayimladigi Stroy sarig-yugurskogo yazika adli calismalarinin “U-U” maddeleri incelenmistir. Soz konusu calismalarin sozluk bolumlerindeki maddeler ve madde icerisindeki cumle ornekleri Turkiye Turkcesine cevrilmis, ceviri yapildiktan sonra sozcuklerle ilgili etimolojiler verilmistir. Sozcukler hem tarihi hem de modern Turk dilleri ile karsilastirilmistir. “U-U” maddelerine ait toplam 197 sozcuk tespit edilmistir. Sari Uygurca sozluklerin “U-U” maddeleri cercevesinde diger Turk dilleri ile yapilan karsilastirma sonucunda ortaya cikan veriler ise soyledir: Sari Uygurca ile Kuzey ve Guney Sibirya Turk dillerinde 12 ortak sozcuk tespit edilmistir. Tespit edilen bu sozcukler sunlardir: ulgak, ulug, uttur, uza-, uzruk, uzun, uc, ucur-, ules-, urek, urgen-, urget-. Sari Uygurca soz varliginin 32’si Hakascada, 30’u Altaycada, 27’si Tuvacada, 18’i de Yakutcada saptanmistir. Ortaya cikan bu veri yaklasik degerleri icermekle birlikte Sari Uygurcanin Guney Sibirya dilleri ile yakindan ilgili oldugunu teyit etmektedir. “U-U” maddelerinin soz varligi dogrultusunda butun modern dillerde ya da dil gruplarinda kimi ses degisikleri ile gorulen 23 ortak sozcuk belirlenmistir: uc, uc-, ula-, ulgak, ulug, ulus II, unut-, urk-, urkut-, uttur, uza-, uzun, uzut-, uc, ucur-, ulem, ulis-, urek, urgen-, urget-, uy, uz-, uzge.