Namık Kemal’in mektupları ışığında Osmanlı’nın sosyo-politik durumu

Abstract

Kultur, sanat ve fikir dunyasi ile toplum hayati arasinda baglar bulunur. Bu dunyanin onde gelenleri, dikkatlerini hicbir zaman toplum ustunden ayirmamistir. Aydinlar, yasadiklari yahut gozlemledikleri toplumlari tahlil eder. Eksiklikleri, sihhatli taraflariyla onlari konu edinirler. Bu vesileyle hem toplum hayati cesitli yonleri ile tesrih edilir hem de aydin dikkati denen ozel bakis hakkinda bilgi edinilmis olur.  Edebiyat sanatcisi, gazeteci, kultur adami, nihayetinde bir devlet gorevlisi olarak Namik Kemal, 19. asri idrak etmis bir aydindir. Onun yazdiklarinda, icinden ciktigi toplum degisik yonleri ile yer alir. Canli tanigi oldugu hadiseler, sosyal calkantilar, turlu kusurlar, kultur ve edebiyat sahnesi, siyasi meseleler, devlet yonetimi Namik Kemal’in uzerinde durdugu hususlardir. Fikirlerini en acik sekilde dile getirdigi metinleri ise mektuplaridir. Mektuplarinda teklifsiz bir sekilde konusur. Bunlarin bir gun yayimlanacagini dusunmemis olmasi kuvvetle muhtemeldir. O yuzden samimi bir dil ve kendine has uslubu ile toplumun farkli yonlerine isik dusurur.  Namik Kemal’in mektuplari, sahsi hayatini da aydinlatmakla beraber genellikle siyaset, sosyal hayat, egitim ve kultur, edebiyat konularina hasredilmistir. Makalede sanatcinin mektuplari cerceve kabul edilerek 19 asrin Osmanli’sinin sosyo-politik durumu ortaya konacaktir. Namik Kemal’in tespitleri cogunlukla sosyal aksakliklar, siyasi butunlugunu yitiren bir devlet, yitirilmeye baslanan ic huzur, Avrupa ile Osmanli arasindaki mesafe ustunedir. Mektuplardaki ongoruleri, sosyo-politik baglamda ele alinmasi gereken elestirileri dikkate degerdir.