Mahiyet ve Muhatap Açısından Mübhemâtu’l-Kur’ân

Abstract

 Ulumu’l-Kur’ân’a dair son tesekkul eden ilim, Mubhemâtu’l-Kur’ân Ilmi’dir. Kur’ân’daki belirsiz anlatimlari ve medlullerini konu edinen mubhemât, genel bir tarifle kendisinden ne kastedildigi tam olarak anlasilamayan lafizlar olarak tanimlanir. Kur’ân’in mubhemlerine dair ilk calismalarin sahabe doneminde gerceklestigi soylense de, alana dair ilk eser, altinci yuzyilda kaleme alinmistir. Kur’ân ilimlerinin en sereflisi olarak takdim edilen mubhemât, gerek muhataplar acisidan ve gerekse mahiyeti acisindan bazi sorunlu yaklasimlara konu olmustur. Yapilan tariflerde herhangi bir ayrima gidilmeden Kur’ân’in ilk muhataplari ile sonraki muhataplarin ayni kategoride degerlendirilmesi ve yine Kur’ân’a bir metin muamelesi yapilmasi bu hatali yaklasimlardan bazilaridir. Bununla birlikte ozellikle itikâdi firkalarin tesekkuluyle baslayan mesruiyet arayisi surecinde mubhemât, yogun istismara konu olmus, bu durum ise mubhemât uzerine eserlerin telif edilmesini zorunlu ve luzumlu hale getirmistir.