Rodzaje kapitalizmu akademickiego i uniwersytetów przedsiębiorczych. O przeszłych badaniach i trzech eksperymentach myślowych

Abstract

Artykuł rozpoczyna się krótkim sprawozdaniem ze stanu badań nad rozwojem koncepcji gospodarki opartej na wiedzy (tutaj analizowanej jako „ekonomiczne imaginaria”) i wpływie tych koncepcji na to, jak siły społeczne, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz akademii, usiłowały przeorganizować szkolnictwo wyższe i badania w odpowiedzi na realne i dostrzegalne wyzwania i kryzysy porządku kapitalistycznego, począwszy od połowy lat 70. XX wieku. Sprawozdanie to dostarcza historycznego kontekstu trzem „eksperymentom myślowym”, które skupiają się na różnych aspektach wyłaniania się kapitalizmu akademickiego. Pierwszy opiera się na argumencie reductio ad absurdum i rozważa kolejne, możliwe etapy ekonomizacji, urynkowienia i finansjalizacji kształcenia i badań. Argument ten jest ilustrowany ostatnimi zmianami w szkolnictwie wyższym. Drugi określa rzeczywiste strategie uniwersytetu przedsiębiorczego i ich rolę w kształtowaniu kapitalizmu akademickiego. Trzeci ma charakter spekulacyjny i dotyczy możliwych form „politycznego” kapitalizmu akademickiego, jak również zmieniającej się pozycji tych form względem innych trendów przywoływanych w eksperymentach myślowych. Artykuł zamykają propozycje programu badawczego, który przekracza eksperymenty myślowe i zmierza w stronę konkretnych badań empirycznych.