Szadkowianie w powstaniu warszawskim

Abstract

Powstanie warszawskie (1 sierpnia-3 października 1944 r.) było najważniejszym wystąpieniem zbrojnym przeciwko okupującym Warszawę wojskom hitlerowskim III Rzeszy. Zorganizowane przez największą konspiracyjną organizację polskiego podziemia niepodległościowego Armię Krajową (AK) -w ramach akcji „Burza" było połączone z ujawnieniem się i oficjalną działalnością najwyższych struktur Pol­ skiego Państwa Podziemnego. Dowództwo AK planowało wyzwolenie stolicy przed wkroczeniem Armii Czerwonej, co miało poprawić pozycję Rzeczypospolitej Pol­ skiej na arenie międzynarodowej i zahamować proces sowietyzacji ziem polskich. Po wybuchu powstania Armia Czerwona wstrzymała ofensywę swoich wojsk, odmawiając udzielenia pomocy walczącej Warszawie. Wielka Brytania i USA wprawdzie zgodziły się udzielić wsparcia, ale miało ono ograniczony charakter i nie wpłynęło istotnie na przebieg powstania. Słabo uzbrojone oddziały powstań­ cze przez 63 dni prowadziły zaciętą walkę z przeważającymi siłami wroga, zakoń­ czoną kapitulacją 3 października 1944 r. Straty podziemia niepodległościowego były ogromne: ok. 9,7 tys. zabitych, 7,2 tys. zaginionych, 25 tys. rannych i kontu­ zjowanych. Poległo lub zaginęło 2718 żołnierzy I Armii Wojska Polskiego. Do nie­ woli niemieckiej wzięto 17 443 powstańców, w tym 2028 oficerów. Kilka tysięcy powstańców wyszło z Warszawy wraz z ludnością cywilną. W wyniku działań prowadzonych przez oddziały niemieckie zginęło od 150 tys. do 200 tys. ludno­ ści cywilnej stolicy. Tragiczne skutki powstania warszawskiego -w szczególności olbrzymie straty ludzkie i materialne powodują, iż kwestia zasadności decyzji o jego wybuchu pozostaje przedmiotem debat i gorących polemik. W powstaniu brały udział również osoby urodzone w Szadku i na terenie ota­ czającej miasto gminy. Dotychczas udało się ustalić nazwiska pięciu osób pocho­ dzących z tego regionu (Janusza Ryszarda Laube, Jerzego Edwina Laube, Stefana Henryka Laube, Anny Stefanii Nawrot z d. Meylert i Bogdana Sztolca) oraz jed­ nej osoby zamieszkującej w Szadku przed wybuchem II wojny światowej (Mie­ czysława Jędrzeja Mariana Nowaka).