19. ve 20. Yüzyıllarda Harput Bölgesinin Tekstil Sektöründeki Ticari Gelişmeleri

Abstract

Harput, do g al b i r gec is alani uzer i nde yer aldi g i i c i n tar i h boyunca ula s imin yo g unluk kazandi g i oneml i b i r kultur ve t i caret noktasi olmu s tur. Harput s ehr i , oneml i t i caret yollari uzer i nde bulunmasi neden i yle, kervanlara konaklama ve t i caret yapmalari i c i n h i zmet sunmu s tur. Harput’ta, 19. yuzyil ve sonrasi i pekbocekc i l igi , kuma s dokumacili g i ve atolye t i p i sanay i faal i yetler i yapilmaktaydi. O donemde bolgen i n en oneml i sanay i kolu dokumaciliktir. 19. yuzyilda Fabr i katoryanlar g i b i b i rcok Gayr i musl i m tuccar, dokuma endustr i s i ndek i yen i uret i m tekn i kler i n i ve uret i m metotlarini gozlemlemek ve gel is t i rmek i c i n Harput’tan, yurt di s ina g i tm is t i r. Harput, 19. yuzyil sonu ve 20. yuzyil ba s larinda Ceharkez i , Si b, Kutnu, Seva i , Musl i n, Saten, Manusa, Bezaya g i ve C i tar i olarak adlandirilan i pekl i ve pamuklu kuma s dokumacili g inda en oneml i merkezlerden b i r i olmu s tur. Dokunan i pekl i ve pamuklu kuma s lar bolge halkinin i ht i yaclarini kar s iladiklari g i b i kom s u v i layetlere ve I stanbul’a gonder i lm is t i r. Bu cali s mada, 19. ve 20. yuzyilda Harput’ta tekst i l sektorundek i t i car i gel is melere de gi n i lerek, o donemde Harput bolges i nde uret i len ce si tl i elb i seler i n yillara gore uret i m m i ktari ve nakl i yati i ncelenm is t i r. Bunun i c i n Harput bolges i nde tekst i le yonel i k gel is meler i konu alan ce si tl i kaynaklardan yararlanilarak, Harput i l i ne a i t elb i seler i n nakl i yati yillara gore hesaplanmi s , kuru s para, parca sayisina bolunerek yakla s ik b i r b i r i m f i yat elde ed i lm is t i r. Ayrica Harput’ta o donemde dokunan i pekl i kuma s lara ornekler ver i lm is , kuma s dokumacili g inin ne kadar i ler i duzeyde oldu g u belgelenm is t i r. Bununla b i rl i kte 19. ve 20. yuzyilda Osmanli’da dokuma uret i m i ve nakl i yati yapan d ig er bolgeler i le Harput bolges i n i n dokuma uret i m m i ktari ve nakl i yati kiyaslanarak, bu b i lg i ler tablo ve graf i kle aciklanmi s tir.