Łódzki ośrodek badań historycznych. Przeszłość i teraźniejszość

Abstract

Autor stawia pytanie, co zawdzięcza polska historiografia ośrodkowi łódzkiemu, by w odpowiedzi zarysować najważniejsze punkty zwrotne i osiągnięcia w 75-letniej obecności studium historii na Uniwersytecie Łódzkim. Faza pierwsza obejmuje okres 1945–1948, gdy Łódź faktycznie odgrywała – zwłaszcza w pierwszych latach – rolę „zastępczej” stolicy. Cechował ją względny pluralizm środowiska historycznego i duży ferment intelektualny. Faza druga, trwająca do 1956 r., to okres stalinizacji polskiej historiografii, której ośrodek łódzki podlegał może jeszcze w większym stopniu niż inne. Fazy trzecia, trwająca do końca lat sześćdziesiątych, i czwarta, obejmująca lata siedemdziesiąte, to okresy „normalizacji”, czyli powrotu do badań źródłowych i budowania własnej akademickiej tożsamości, oraz „stabilizacji”, czyli zbudowania solidnego zaplecza kadrowego. Wtedy też zaczynają się kształtować w obrębie łódzkiego środowiska historycznego cztery „szkoły historyczne”, rozpoznawalne nie tylko z perspektywy polskiej, lecz także europejskiej: szkoła etnohistorii, szkoła historii historiografii, łódzka szkoła bizantynologii oraz szkoła historii dyplomacji i stosunków międzynarodowych, których dorobek pokrótce jest w artykule omawiany.