Türkiye’deki bazı Sapsız meşe tohum meşcerelerinin genel değerlendirilmesi

Abstract

Türkiye’de verimli ormanlar kuran meşe ormanı taksonlarından biri sapsız meşedir (Quercus petraea (Matt.) Liebl.). Bu takson; Q. p. subsp. petraea, Q. p. subsp. iberica ve Q. p. subsp. pinnatiloba olmak üzere üç alt tür ile temsil edilmektedir. Subsp. petraea, yükseltisi 200 m’lerde, Bolu ve Kırklareli’de; Subsp. iberica, yükseltisi 0-1600 m’lerde, İstanbul, Kastamonu, Artvin, Balıkesir, Bursa, Eskişehir, Kırklareli, Kütahya, Sakarya, Sinop, Tokat, Trabzon’da; Subsp. pinnatiloba ise yükseltisi 1200-2200 m’lerde, Adana, Hakkâri, Bingöl, Elazığ, Hatay, İçel, Malatya, Kahramanmaraş, Muş, Tunceli, Van yörelerinde doğal yayılış göstermektedir. Türkiye’de sapsız meşe için OGM adına Orman Ağaçları Tohum Islah Araştırma Müdürlüğü Enstitüsünce dokuz adet tohum meşceresi tescil edilmiş ve Ulusal Kayıt (UK) nosu almış olup, bunlardan beşi daha sonra farklı gerekçelerle iptal edilmiş olup, aktüel olarak dört adet tescilli tohum meşceresi bulunmaktadır. Halen tohum meşceresi vasfını taşıyan meşcereler; Elazığ-Tunceli-Nazımiye (UK no:289), İstanbul-Demirköy-Karacadağ (UK no:294), Bursa-Mustafakemalpaşa-Gürgendağı (UK no:326) ve Bolu-Mengen-Kaynarca (UK no:400)’dır. Bu çalışmada hem tohum meşceresi vasfını taşıyan ıslah tesislerinin özellikleri ve seçim kriterleri değerlendirirken diğer taraftan tohum meşceresi listesinden çıkarılan (iptal edilen) tohum meşcerelerinin (Elazığ-Bingöl-Ilıca (UK no:290), Sakarya-Akyazı-Kremali (UK no:300), Bolu-Bolu-Ayıkaya (UK no:301), Bolu-Mudurnu-Sarıkaya (UK no:302) ve Zonguldak-Dirgine-Aksu (UK no: 297)) iptal gerekçesi ve özellikleri irdelenecektir.